Wolne Państwo

Wolne Państwo, ang. Free State , do 1994 Orania, ang. Orange Free State ,

prow. w środkowej części RPA, na południowym wschodzie graniczy z Lesotho;

pow. 129,5 tys. km², 3,0 mln mieszk. (2009), gł. ludy Bantu; ośrodek administracyjny Bloemfontein; na południowym wschodzie graniczy z Lesotho; powierzchnię W.P. stanowi płaskowyż (wys. 1200–1500 m), urozmaicony oddzielnymi grzbietami oraz górami stołowymi (gł. na wschodzie); klimat zwrotnikowy kontynent. suchy, na wschodzie wilgotniejszy; roczna suma opadów od ok. 400 mm na zachodzie do 1000 mm w wyżej położonych obszarach na wschodzie; maksimum opadów od listopada do marca; średnia temp. w styczniu 22–25°C, w lipcu ok. 10°C i nieco poniżej; gł. rz. Oranje (na granicy z Prow. Przylądkową) z dopływami (gł. Vaal, Caledon); większość rzek wysycha w porze suchej; w części środkowej i na wschodzie roślinność stepowa, na południowym zachodzie (Karru Wielkie) półpustynna. Podstawą gospodarki jest rolnictwo; uprawia się gł. zboża (zwłaszcza kukurydzę i pszenicę, w mniejszym stopniu owies), poza tym drzewa owocowe (śliwy, jabłonie), warzywa, tytoń; ważną rolę odgrywa hodowla owiec i bydła, ponadto koni, kóz; wydobycie złota i rudy uranu (w rejonie m. Welkom i Klerksdorp), diamentów (na zachodzie), węgla kam. (w okolicy m. Sasolburg — przy granicy z Transwalem), bentonitu; kompleks hydroelektrowni na rz. Oranje, zbud. w ramach tzw. Orange River Project; przemysł przetwórczy (gł. spoż., chem., metal., włók., cementowy, odzieżowy) zlokalizowany gł. w Bloemfontein i Welkom; w m. Sasolburg duży kombinat chemiczny. Sieć komunik. dobrze rozwinięta; gł. węzeł komunik. — Bloemfontein.

Historia.

Republika Wolne Państwo Oranii została zał. przez Burów 1837 po wyparciu plemion Bantu (Soto); 1848 podbita przez Brytyjczyków, a po wycofaniu się wojsk bryt. ogłoszona ponownie (1854) republiką; w czasie wojny ang.-burskiej 1899–1902 anektowana przez Wielką Brytanię, odtąd kolonia bryt., jedna z czterech, które 1910 utworzyły Związek Południowej Afryki.