Vonnegut Kurt

Vonnegut

[wọnıgat]

Kurt (Junior) , ur. 11 XI 1922, Indianapolis, zm. 11 IV 2007, Nowy Jork,

pisarz amerykański.

Urodził się 11 XI 1922 w Indianapolis. Podczas II wojny światowej walczył w Europie, 1944 w niewoli niemieckiej, był świadkiem nalotu aliantów na Drezno, który opisał w swojej najgłośniejszej powieści Rzeźnia numer pięć (1969, wydanie polskie 1972). Po powrocie do USA ukończył studia antropologiczne, pracował jako dziennikarz i rzecznik prasowy General Motors. Debiutował opowiadaniem Raport on the Barnhouse Effect (1950). Doświadczenia wojenno-antropologiczne stały się źródłem jego metody pisarskiej, polegającej na kontrastowaniu w powieściach różnych wizji świata. W większości z nich pojawiają się postaci z zewnątrz (np. goście z kosmosu jak w Rzeźni numer pięć) albo osoby będące w odmiennym stanie świadomości. Najważniejszy z nich to Kilgore Trout, życiowy rozbitek, anonimowy pisarz science fiction, alter ego wczesnego Vonneguta.

Humorystyczne antyutopie

We wczesnych powieściach, określanych jako humorystyczne antyutopie, łączył elementy ostrej satyry, science fiction i czarnej komedii — powieści: Pianola (1952, wydanie polskie 1977), Syreny z Tytana (1959, wydanie polskie 1983), Matka noc (1961, wydanie polskie 1984), Kocia kołyska (1963, wydanie polskie 1971), Niech pana Bóg błogosławi, panie Rosewater (1965, wydanie polskie 1976). Kocia kołyska to powieść o micie, ktorego podstawą jest kłamstwo wymyślone przez niejakiego Lionela Boyda Johnsona i propagowane przezeń na karaibskiej wyspie San Lorenzo pod nazwą religii bokokonizmu. W powieści tej religia i nauka prowadzą do upadku ludzkości, żadna z nich nie jest w stanie zbawić świata. Za ten utwór został przyznany pisarzowi tytuł magistra antropologi. Do swej prozy Kurt Vonnegut wplatał wątki pacyfistyczne, przestrzegał przed konsekwencjami prymatu nauki i mechanizacji w życiu człowieka, w krzywym zwierciadle ukazywał rozsmakowane w kulturze popularnej społeczeństwo amerykańskie, kierując ostrze satyry przeciw pozbawionym przyzwoitości elitom, np. powieści Śniadanie mistrzów (1973, wydanie polskie 1977), Recydywista (1979, wydanie polskie 1990), Rysio snajper (1982, wydanie polskie 1994), Galapagos (1985, wydanie polskie 1992), Sinobrody (1987, wydanie polskie 1993), Hokus pokus (1990, wydanie polskie 1992), Trzęsienie czasu (1997, wydanie polskie 1997); krótka proza, eseje, felietony i wykłady w tomach Witajcie w małpiarni (1968, wydanie polskie 1992), Wampetery, foma i granfalony (1974, wydanie polskie 1997), Losy gorsze od śmierci (1991, wydanie polskie 1994), Tabakiera z Bagombo (1999, wydanie polskie 1999); sztuka W dniu urodzin Wandy June (1970, wydanie polskie 1997). Swoje pisarstwo Vonnegut widział jako „groteskową prozę sytuacyjną” zabawno-gorzki slapstick w stylu filmów o Flipie i Flapie, świadomie dawkował patos i ironię, niekiedy uciekał w abstrakcyjny humor, w anegdotę, przywoływał mity założycielskie Ameryki. Zmarł 11 IV 2007 w Nowym Jorku.