Tomasza świętego chrześcijanie

Tomasza świętego chrześcijanie,

grupa Kościołów lokalnych na Wybrzeżu Malabarskim (południowe Indie) wywodząca się od świętego Tomasza Apostoła.

Do przybycia Portugalczyków (koniec XV w.) wspólnoty chrześcijańskie w Indiach praktykowały obrzędowość wschodniosyryjską i były związane z diecezją nestoriańską w Seleucji-Ktezyfonie (w VIII i IX w. migracje nestorian do Kerali). W następstwie kolonizacji południowo-zachodnich Indii przez Portugalczyków rozpoczął się proces latynizacji miejscowego Kościoła. Na tzw. synodzie zjednoczeniowym w Diamper (1599) chrześcijanie świętego Tomasza zostali zmuszeni do porzucenia nestorianizmu i zawarcia unii z Rzymem, jednak większość wyznawców oderwała się 1655 od Kościoła zachodniego i podporządkowała syryjskiemu patriarsze Antiochii, zapoczątkowując jakobicki Syryjski Kościół Malabarski. W 1662 znaczna część schizmatyków powróciła do Kościoła katolickiego i utworzyła Kościół Syro-Malabarski rytu chaldejskiego. W 1704 papież Klemens XI zabronił stosowania rytów malabarskich, co potwierdzali później także jego następcy; odtąd chrześcijanie świętego Tomasza podlegali jurysdykcji wyłącznie bpów łacińskich. W połowie XIX w. powstał ewangelicki Syryjski Kościół Malabarski Mar Thoma, który połączył naukę protestancka z jakobicką liturgią i ustrojem episkopalnym. Inna grupa potomków chrześcijan świętego Tomasza założyła pierwszą wspólnotę monastyczną Betania w Malankarskim Prawosławnym Kościele Syryjskim; 1930 odłączyła się od niego część wyznawców, by połączyć się z Rzymem i utworzyć ryt antiocheński. Grupa pierwotna, pielęgnująca najstarsze tradycje chrześcijan świętego Tomasza, uniezależniła się 1960 od syryjskiego patriarchatu Antiochii jako autokefaliczny katolikat pod nazwą Kościół Syryjsko-Malankarski w Indiach. Mimo ogłoszonej autokefalii, część chrześcijan syryjsko-malankarskich nadal uznaje zwierzchnictwo patriarchy Antiochii i działa jako Malankarski Prawosławny Kościół Syryjski (Indie, państwa Zatoki Perskiej, Europa Zachodnia i Ameryka Północna). Pod koniec XX w. liczba potomków chrześcijan świętego Tomasza wynosiła ok. 5 mln; są podzieleni na 5 Kościołów: Wschodni Kościół Asyryjski, Syryjski Kościół Prawosławny, Syryjski Prawosławny Kościół Malankarski, Syro-Malabarski Kościół Katolicki, Syro-Malankarski Kościół Katolicki. Do chrześcijan świętego Tomasza zalicza się także wspólnotę etniczną Southists (lub Knanaya), wywodzącą się z 72 chrześcijańskich rodzin żydowskich, które ok. połowy IV w. przybyły do Indii z Mezopotamii; obecnie liczą ok. 200 tysięcy wiernych, należących do Syro-Malabarskiego Kościoła Katolickiego i Syryjskiego Patriarchatu Prawosławnego.