Queensland
 
Encyklopedia PWN
Queensland
[kuị:nzlənd],
stan w północno-wschodniej części Australii;
— 4,7 mln mieszk. (2016), w tym ludność rdzenna — ok. 130 tys.; powierzchnia 1730,6 tys. km2; stol. Brisbane, inne gł. m.: Townsville, Gold Coast, Ipswich, Toowoomba, Rockhampton, Cairns; ludność miejska 78,9% (1986), z tego 45% mieszka na obszarze metropolitalnym Brisbane. Linia brzegowa dł. 7,4 tys. km; na północ głęboko wcięta w ląd zat. Karpentaria, od wschodu ogranicza płw. Jork; wzdłuż wschodniego wybrzeża ciągnie się Wielka Rafa Koralowa (na dł. ponad 2000 km); we wschodniej części wznoszą się Wielkie G. Wododziałowe (wysokość do 1611 m — szczyt Mount Bartle Frere), opadające stromo ku wąskiej niz. nadbrzeżnej; zachodnia część przeważnie równinna; w granicach Q. znajduje się ok. 2/3 pow. Wielkiego Basenu Artezyjskiego; gł. rz.: Burdekin, Fitzroy (zlewisko M. Koralowego), Gilbert, Flinders, Leichhardt (uchodzą do zat. Karpentaria), Diamantina, Thomson (płyną okresowo do jez. Eyre) oraz prawy dopływ Darling (Warrego, Condamine-Balonne, Dumaresq-Macintyre). Większa część Q. leży w strefie klimatu zwrotnikowego (na wschodnim wybrzeżu klimat wilgotny, we wnętrzu — kontynent. suchy); północna część (płw. Jork) ma klimat podrównikowy wilgotny; najwyższe opady (ponad 4400 mm) na północno-wschodnim wybrzeżu, najniższe (poniżej 125 mm) w południowo-zachodniej części stanu; w sezonie wilgotnym (od grudnia do marca) na wschodnim wybrzeżu występują huragany (cyklony tropik.). Na wschodzie rosną wilgotne, wiecznie zielone lasy, na północnym wybrzeżu namorzyny (mangrowe) — wpisane na Listę Świat. Dziedzictwa Kult. i Przyr. UNESCO; wnętrze zajmuje ubożejąca ku południowemu zachodowi roślinność kserofityczna (świetliste lasy eukaliptusowe, sawanny oraz półpustynie i pustynie piaszczyste i słone). Na obszarze Wielkiego Basenu Artezyjskiego hodowla bydła (11,8 mln sztuk, 2000) i owiec (9,2 mln); grunty orne i sady zajmują zaledwie 1,8% pow. (z tego ok. 548 tys. ha jest sztucznie nawadniane); gł. uprawy: trzcina cukrowa (zbiory 35 mln t), zboża (pszenica, sorgo, jęczmień, kukurydza), orzeszki ziemne, soja, tytoń, bawełna; rozwinięte sadownictwo (ananasy, banany, mango, papaja, brzoskwinie, morele). Wydobycie boksytów (9,1 mln t, płw. Jork), węgla kam. (99,4 mln t, zagłębie Bowen), srebra, rud ołowiu, miedzi i cynku (Mount Isa), złota (30,6 t), gazu ziemnego i ropy naftowej (złoża Cooper Creek–Eromanga); przemysł spoż. (zwłaszcza cukrowniczy i mięsny), środków transportu, hutnictwo metali nieżel. (miedź, ołów, aluminium), chem., drzewno-papierniczy, lekki (włók.). Transport lotn. (3 międzynar. porty lotn: Brisbane, Cairns, Coolangatta), ponad 150 portów lokalnych i lotnisk; w zachodniej części med. służba lotn.; największe porty mor.: Hay Point (przeładunki 53,7 mln t, 1999), Gladstone, Brisbane; dł. linii kol. 10 tys. km (1991), dróg kołowych 178,3 tys. km (2001); rurociąg naftowy Moonie–Brisbane (Lytton), gazociąg Roma–Brisbane. Ważną rolę odgrywa turystyka (Wielka Rafa Koralowa, piaszczyste plaże, parki nar.). Eksport aluminium, węgla, cukru, mięsa, wełny.
Historia. Wybrzeże Q., znane wcześniej Holendrom i Hiszpanom, 1770 badane przez J. Cooka; 1824–42 bryt. kolonia karna Brisbane; wolne osadnictwo na szerszą skalę po jej zlikwidowaniu; początkowo pod administracją Nowej Południowej Walii, od 1859 odrębna kolonia; podstawą gospodarki uprawa trzciny cukrowej, ananasów, orzeszków ziemnych i hodowla bydła; w 2. poł. XIX w. odkrycie złota, napływ imigrantów i rozwój przemysłu górniczego; od 1901 stan Australii.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia