Malbork
 
Encyklopedia PWN
Malbork,
m. powiatowe w województwie pomor., na pograniczu Pojezierza Iławskiego i Żuław Wiślanych, nad Nogatem.
Ludność miasta: ogółem — 38,5 tys. mieszkańców (2019)
Gęstość zaludnienia: 2 262,6 os/km2 (2019)
Powierzchnia: 17 km2
Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 19°03′E, szerokość geograficzna: 54°02′N
Data założenia miasta: 1280
Prawa miejskie: nadanie praw — 1286
Oficjalne strony WWW: www.malbork.pl
— 37,1 tys. mieszk. (2022); ośr. przem. i usługowy regionu roln.; przemysł spoż., maszyn., ponadto zakłady przemysłu: chem., odzieżowego, materiałów budowlanych, drzewnego; węzeł kol. i drogowy; niewielki port rzeczny; ośr. turyst.-krajoznawczy; Muzeum Zamkowe.
Historia. Około 1274 Krzyżacy rozpoczęli budowę zamku (Marienburg, od XVI w. spolszczona nazwa M.); prawa miejskie ok. 1286; 1309–1457 siedziba w. mistrza zakonu i stol. państwa krzyżackiego; rozbudowa zamku w XIV w. (jedna z najpotężniejszych w Europie warowni) spowodowała napływ rzemieślników. Na mocy pokoju tor. 1466 przyłączony do Polski (Prusy Król.), stol. województwa; od 1772 w zaborze pruskim; ożywienie gosp. M. związane z budową 1855–57 linii kol. Berlin–Królewiec; powstały zakłady przem. i urządzenia komunalne. Po plebiscycie 1920 pozostał w Prusach Wschodnich; w okresie międzywojennym wybudowano port i nowe zakłady przemysłowe. W czasie II wojny światowej 1939–45 hitl. obóz jeńców różnych narodowości (ponad 32,5 tys. osób); 2 oddziały robocze jeńców bryt. i radzieckich; obóz pracy przymusowej; 25 I–17 III 1945 zacięte walki o M. (przekształcony przez Niemców w twierdzę), poważnie zniszczony; od 1945 w granicach Polski, odbudowany. W 1772–1975 i od 1999 siedziba powiatu.
Zabytki. Got. zamek krzyżacki (na Liście Świat. Dziedzictwa Kult. i Przyr. UNESCO) — wielki kompleks obejmujący Zamek Wysoki (ok. 1280–pocz. XIV w., rozbudowa 1331–44) z kaplicą NMP (kościołem zamkowym), dawne przedzamcze (koniec XIII w.), przekształcone w XIV w. w Zamek Średni z Wielkim Refektarzem (ok. 1330–1340), i Pałacem W. Mistrza (ok. 1330–1340, rozbudowa 1382–99), oraz przedzamcze, zw. Zamkiem Niskim (XIV w.) z arsenałem (ok. 1300–1320) i kaplicą Św. Wawrzyńca (przed 1358); nowe obwarowania (ok. 1330–1350) z basztami i Bramą Mostową, mur zewn. (1416–20); 1457–1772 zamek w Malborku był jedną z rezydencji królów pol., a od 1667 także jezuitów przy kościele zamkowym, przebudowany, 1773–1804 znacznie zdewastowany, częściowo rekonstruowany 1882–1921, po 1945 restaurowany; z zamkiem sprzężone mury miejskie (1352–83) z bramami Garncarską i Sztumską; got. ratusz (1365–80 i po 1457–60); późnogot. kościół parafialny (1468–1523, częściowo rekonstruowany po 1945).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Malbork, zamek krzyżacki fot. M. Kowalewski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia