Faszoda

Faszoda, współcz. Kodok,

miejscowość w Sudanie Południowym, w stanie Górny Nil, na l. brzegu Nilu Białego.

W 1898 tzw. konflikt fr.-bryt. o F.: Francja od lat 80. XIX w. dążyła do opanowania terenów nad górnym Nilem, co zagroziłoby bryt. planom utworzenia pasa posiadłości kolonialnych ciągnących się przez cały kontynent — od Egiptu do Kolonii Przylądkowej; zapewniwszy sobie przychylność ces. Etiopii Menelika II i współudział jego wojsk w wyprawie, Francja wysłała z Gabonu oddział pod dowództwem kpt. J.-B. Marchanda, który 10 VII zajął F.; 18 VIII 1898 dotarły do F. wojska bryt., dowodzone przez H. Kitchenera, które pokonawszy mahdystów miały opanować cały Sudan; grożący wojną spór między oboma mocarstwami zakończył się ustępstwem słabszej militarnie Francji, zmuszonej do ewakuacji żołnierzy z F. (XII 1898) i uznania wyłączności wpływów bryt. w dorzeczu Nilu; 1899 Francja otrzymała w zamian od Wielkiej Brytanii część terytorium Sudanu na zachód od Dar Fur, co pozwoliło jej połączyć swe posiadłości w Afryce Północnej, Zachodniej i Równikowej. Te wzajemne ustępstwa doprowadziły do zbliżenia między oboma państwami i układu 1904 (entente cordiale), regulującego pozostałe problemy sporne w Afryce.