Diesel 
, ur. 13 III 1858, Paryż, zm. 29 lub 30 IX 1913,
niemiecki inżynier i przemysłowiec; konstruktor silników spalinowych.
[di:zl]
Rudolf Christian Carl , ur. 13 III 1858, Paryż, zm. 29 lub 30 IX 1913,
Diesel Rudolf Christian Carl
Encyklopedia PWN
fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Urodził się 13 III 1858 w Paryżu. Rodzice Rudolfa przybyli do Francji z Bawarii. Ojciec był introligatorem. Dzieciństwo mały Rudolf spędził w Paryżu i tu uczęszczał do szkoły podstawowej. Wolny czas lubił spędzać w muzeach, był zafascynowany zwłaszcza zbiorami Muzeum Sztuki i Rzemiosła. Podczas wojny francusko-pruskiej, 1870 rodzina opuściła Francję i przeniosła się do Londynu. Rudolf został wysłany do rodzinnego miasta ojca — Augsburga, by tam kontynuować naukę w szkole przemysłowej. Nauka szła mu znakomicie. W 1875 dostał się na politechnikę w Monachium. Ukończył ją z bardzo dobrym wynikiem. W czasie studiów zapoznał się z pracami niemieckiego teoretyka chłodnictwa, profesora. politechniki w Monachium Carla Lindego, który 1870 opracował teoretyczne podstawy konstrukcji urządzeń chłodniczych. W latach 80. XIX w. Diesel współpracował z Lindem, pracował w jego zakładach. Później pracował w firmie Sulzera produkującej silniki parowe oraz w zakładach Kruppa.
Praca i zainteresowania
Już w czasach studenckich Diesel zajmował się problemami podwyższenia sprawności silników cieplnych. W 1893 opatentował (23 II, w Berlinie) i przedstawił w dziele Theorie und Konstruktion eines rationellen Wärmemotors projekt wysokoprężnego silnika spalinowego. Podczas prób z prototypem silnika nastąpił wybuch, w którym Diesel o mało nie stracił życia. W 1897, po kilku latach prób, zbudował serię w pełni udanych wysokoprężnych silników na olej napędowy, o samoczynnym zapłonie wywoływanym przez sprężenie powietrza do 3,5 MPa i o mocy 25 KM. (W pierwszych swych silnikach jako paliwa używał Diesel pyłu węglowego, później zakładał użycie olejów roślinnych)
Zalety techniczne silnika Diesla i zastosowanie taniego paliwa spowodowały, że został on szybko rozpowszechniony w przemyśle i transporcie, początkowo głównie wodnym, gdyż dopiero wprowadzenie pompy wtryskowej w latach 20. XX w. umożliwiło zwiększenie obrotów silnika, pozwalając na zastosowanie go w samochodach. (Pierwszym produkowanym seryjnie samochodem osobowym wyposażonym w silnik wysokoprężny był Mercedes Benz — model 260D z 1936.) Ostatnie lata życia Diesel poświęcił lepszemu dostosowaniu swego silnika do napędu statków.
Diesel był również cenionym znawcą sztuki, interesował się lingwistyką i teorią myśli społecznej. Zmarł 29 lub 30 IX 1913 — zginął, prawdopodobnie śmiercią samobójczą (utonął), podczas podróży statkiem po cieśninie La Manche.
Silnik Diesla
W silnikach z zapłonem iskrowym następuje wymuszony, za pomocą iskry elektrycznej, zapłon mieszanki palnej pod koniec suwu sprężania. Mieszanka jest dość jednorodna w całej przestrzeni roboczej, a wzajemne proporcje jej składników — par paliwa i powietrza — muszą pozostawać w takich granicach, aby była ona palna. To powoduje, że ilość wywiązywanej w procesie spalania energii (a więc i moc silnika) można regulować jedynie przez napełnianie cylindra mniejszą lub większą ilością mieszanki, natomiast nie można zmieniać w większych granicach ilości samego paliwa. W silnikach o zapłonie samoczynnym cylinder jest napełniany podczas suwu dolotu tylko powietrzem, które jest następnie sprężane (silniej niż w silnikach z zapłonem iskrowym) podczas suwu sprężania, w wyniku czego osiąga znaczną temperaturę. Wówczas następuje wtrysk paliwa ciekłego (oleju napędowego — cięższej frakcji ropy naftowej) do komory spalania. Kropelki rozpylonego paliwa od razu odparowują, pary mieszają się z gorącym powietrzem i tam, gdzie ten proces mieszania utworzy lokalnie mieszankę palną, następuje samozapłon. Proces spalania rozprzestrzenia się w objętości komory spalania, ale pojawia się jedynie tam, gdzie lokalne proporcje paliwa i powietrza utworzyły mieszankę palną. W silnikach o zapłonie samoczynnym moc silnika można więc regulować przez wtryśnięcie mniejszej lub większej dawki paliwa, niezależnie od ilości powietrza w cylindrze. Mała dawka wtryśniętego paliwa spowoduje, że mieszanka palna zostanie utworzona jedynie w niewielkiej objętości w komorze spalania i w niej się spali, wydzielając odpowiednio mało ciepła; w pozostałej objętości komory spalania pozostanie wciąż czyste powietrze, które wtedy nie bierze udziału w procesie spalania. Sprawia to, że przyjęty podział na silniki o zapłonie iskrowym i silniki o zapłonie samoczynnym podkreśla również ich odmienność ze względu na sposób regulacji mocy.
Silnik skonstruowany przez Diesla był ciężki i trudny w eksploatacji. Było to spowodowane wtryskiem paliwa za pomocą sprężonego powietrza, co wiązało się ze stosowaniem wielostopniowych mało trwałych sprężarek. Dopiero późniejsze prace innych konstruktorów doprowadziły do formy, w jakiej silnik jest stosowany dzisiaj.
