Czyta, Czitạ,
m. w Rosji, stolica Kraju Zabajkalskiego; leży przy ujściu Czyty do Ingody (dorzecze Amuru), wznosząc się amfiteatralnie na stoki G. Czerskiego.
Czyta
Encyklopedia PWN
zimowe koczowisko Kozaków znane od 1653; od 1690 osada myśliwska, handlująca od 1706 jako osada Czitinska z Chinami; w pobliżu zbudowana warownia Czyta, od 1824 miejsce zesłania wielu dekabrystów (też m.in. Polaków); od 1851 miasto, ośrodek administracyjny nowo utworzonego obwodu zabajkalskiego; w XIX w. w okolicach Czyty wydobycie złota i wyrąb drzewa; wzrost znaczenia gosp. miasta, zwłaszcza po oddaniu 1900 zabajkalskiej linii kol.; od pocz. XX w. siedziba Zarządu Nerczyńskiego Okręgu Górniczego; w czasie wojny domowej 1918–X 1920 w ręku atamana G. Siemionowa i Japończyków; 1920–22 stol. Rep. Dalekiego Wschodu, potem kolejno: guberni zabajkalskiej, okręgu czytyjskiego, Kraju Dalekowschodniego (1926) i obwodu czytyjskiego (1937), Kraju Zabajkalskiego (2010); w okresie władzy sowieckiej w mieście i okolicy łagry. Duży ośr. przem. i kult. Syberii Wschodniej; wydobycie węgla brunatnego; przemysł maszyn. (obrabiarki), drzewny, włók., spoż., skórz., obuwniczy, futrzarski, środków transportu (samochodowy, zakłady naprawcze taboru kol.); duża elektrownia cieplna; port lotn.; szkoły wyższe; instytuty nauk.-badawcze; muzea.
