Białystok,
miasto wojewódzkie (woj. podlaskie), pow. grodzki, na wschodnim skraju Wysoczyzny Białostockiej, nad Białą (lewy dopływ Supraśli) i jej dopływami Bażantarką i Dolistówką; siedziba pow. białostockiego.
Ludność miasta: ogółem — 297,4 tys. mieszkańców (2019)
Gęstość zaludnienia: 2 915,3 os/km2 (2019)
Powierzchnia: 102 km2
Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 23°09′E, szerokość geograficzna: 53°08′N
Prawa miejskie: nadanie praw — 1691
Oficjalne strony WWW: www.bialystok.pl
Historia. Do końca XVII w. wieś; od 1685 własność Branickich (rezydencja), 1771–1802 — Potockich; prawa miejskie 1749; od 1795 w zaborze pruskim, od 1807 w zaborze ros.; w 2. poł. XIX w. rozwój przemysłu włók., ośr. Białostockiego Okręgu Przem.; największe skupisko robotnicze na Podlasiu; wystąpienia rewolucyjne i liczne strajki (m.in. 1895, 1905–07, 1933, 1937); od 1919 stolica województwa; 1920 siedziba Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski; IX 1939–1941 pod okupacją sowiecką, deportacje ludności do ZSRR; podczas okupacji niem. 1941–44 obóz jeńców sowieckich; 1941–43 getto (ok. 40 tys. osób), 1943 powstanie (białostockie getto); masowe egzekucje w pobliskich Bacieczkach, Grabówce, Nowosiółkach, Pietraszach; zginęło ok. 59 tys. mieszk. (ok. 50%); rejon działalności partyzantki AK i radzieckiej; 1945–75 i od 1999 siedziba powiatu.
Zabytki. Pałac Branickich wzniesiony 1697 (Tylman z Gameren), rozbudowa 1728–58 dla J.K. Branickiego (J.Z. Deybel i J.H. Klemm, klatka schodowa 1753–55 — J. Fontana) na wielką rezydencję późnobarok., z galeriami, oficynami, pawilonami, ponadto z zespołem dziedzińców i wieżą bramną oraz regularnym parkiem z kanałami, posągami; po spaleniu 1944 pałac zrekonstruowano (obecnie siedziba Uniw. Med.); pałacyk z 1771; wczesnobarok. kościół parafialny (1617, rozbudowa ok. 1900 J.P. Dziekoński), ob. archikatedra; późnobarok. ratusz (1745–46 — J.H. Klemm, rekonstruowany 1954–58); kościół Św. Rocha (1927 — O. Sosnowski).