Albret, d’

Albret, d’

[(d)albrẹ],

ród gaskoński, znany od XI w.;

swą pozycję budował stopniowo dzięki małżeństwom i nadaniom; szczyt potęgi rodu przypadł na XIV–XVI w., z rodu d’A. pochodzili dowódcy wojsk., kardynałowie i od XV w. królowie Nawarry; najwybitniejsi przedstawiciele: protoplastą rodu był Amanieu I, od 1050 Sir d’Albert; Amenieu V, zm. ok. 1255, dzięki małżeństwu z Assalide de Tartas uzyskał wicehrab. Tartas; Amanieu VIII, zm. 1401, w wojnie stuletniej początkowo walczył po stronie ang., później przeszedł na stronę fr., umocnił pozycję rodu przez małżeństwo z Małgorzatą Burbon, szwagierką fr. króla Karola V; jego syn, Karol I d’Albret, konetabl Francji, zginął 1415 w bitwie pod Azincourt; Alain, zw. Wielkim, ur. 1440, zm. 1522, wnuk Karola I, 1470 poślubił Franciszkę de Châtillon, uzyskując hrab. Périgord i Castres oraz wicehrab. Limoges, jeden z ostatnich wielkich feudałów fr.; jego córka Charlotte poślubiła Cezara Borgię, syn zaś, Jan III, dzięki małżeństwu z Katarzyną de Foix (1484) został królem Nawarry; Joanna d’Albret, wnuczka Jana III Nawarskiego, poślubiła Antoniego Burbona, a ich syn, Henryk III Nawarski, został królem Francji jako Henryk IV; posiadłości d’A., dla Antoniego Burbona podniesione 1556 przez Henryka II do rangi księstwa, zostały 1607 przyłączone do domeny królewskiej.