Mansart François

Mansart

[mãsạ:r]

François , ur. 23 I 1598, Paryż, zm. 23 IX 1666, tamże,

architekt francuski, jeden z najwybitniejszych architektów baroku we Francji.

Urodził się 23 I 1598 w Paryżu, jako szósty z siedmiorga dzieci królewskiego stolarza.

W 1612–17 pracował w warsztacie szwagra Germaina Gauthiera, rzeźbiarza i miejskiego architekta w Rennes. Następnie 1618–21 przebywał w Tuluzie, gdzie pracował w warsztacie swojego wuja Marcela Le Roy, majstra murarskiego i budowniczego mostów. W późniejszym okresie praktykował u Salomona de Brosse’a w Coulommiers. W 1624 osiadł w Paryżu jako znany już architekt; 1635 uzyskał tytuł architekta królewskiego. Zmarł 23 IX 1666 w Paryżu.

Własny styl i … dach

Umiejętnie wykorzystywał formy włoskiej architektury barokowej. Jego styl, wywodzący się z późnego manieryzmu, rozwinął się w pełni w okresie panowania Ludwika XIII i Ludwika XIV, stanowiąc podstawę barokowego klasycyzmu. Budowle Mansarta cechowała elegancja, powściągliwość, logiczne ukształtowanie planu i staranne opracowanie szczegółów. Mansart miał doskonałe wyczucie proporcji i finezyjnie wykorzystywał porządki klasyczne, zachowując wiele elementów charakterystycznych dla francuskiej tradycji budowlanej, m.in. wysokie dachy. Od jego nazwiska pochodzi nazwa łamanego dachu ze stromą połacią dolną i spłaszczoną częścią górną — tzw. dach mansardowy.

Plany i realizacje

Dla dworu królewskiego wykonał nie zrealizowane plany przebudowy Luwru i projekt królewskiej kaplicy w Saint-Denis, które zamówił u niego Jean-Baptist Colbert. Spośród budowanych przez Mansarta pałaców wiele uległo zniszczeniu (np. de la Vrillière, Tubeuf, Aumont). Jego wczesnym zachowanym dziełem, z jeszcze widocznymi wpływem warsztatu de Brosse’a, jest pałac w Balleroi (1626–36), prostokątna budowla ze środkowym ryzalitem wzniesiona na tarasie, z dwoma wolno stojącymi pawilonami po bokach; w elewacjach czerwony mur ceglany kontrastuje z bielą kamiennych detali. Pierwsze arcydzieło Mansarta — Skrzydło Gastona Orleańskiego w zespole zamku w Blois (1635–38), zrealizowane tylko częściowo, ujawnia wszystkie cechy stylu Mansarta; tu również został zastosowany łamany dach ze stromą, wysoką częścią dolną i niską, spłaszczoną częścią górną. Wybitnym dziełem Mansarta jest pałac wzniesiony dla René de Longeuil w Maisons-Laffitte pod Paryżem (1641–51), w którym styl Mansarta osiągnął punkt szczytowy: prostokątny budynek ze środkowym ryzalitem i krótkimi skrzydłami bocznymi kryją wysokie dachy, pionowe podziały elewacji tworzą klasyczne półkolumny i pilastry, w skrzydłach bocznych znajdują się owalne wnętrza z surowego kamienia, które celowo pozbawione dekoracji wyrażają delikatną surowość i umiarkowanie. Zarazem jest to pierwsza rezydencja typu entre cour et jardin.

Ostatnim dziełem Mansarta w dziedzinie architektury rezydencjonalnej była przebudowa paryskiego Hôtel Carnavalet (1660–61, obecnie muzeum). Mansart był też autorem kilku ważnych paryskich budowli sakralnych: kościoła Feliantów (1623–24), kościoła Sainte Marie de la Visitation (1632–34) oraz kościoła Val-de-Grâce (zaczęty 1645, od 1646 budowany przez Jacques’a Lemerciera).

Przez ostatnie 10 lat życia król składał u niego nieliczne zamówienia (szlachta wcale), gdyż był niesolidnym wykonawcą — nieustannie przeciągał prace budowlane, ciągle zmieniając plany i zwiększając tym samym koszty budowli. Miał jednak sporą klientelę wśród nowobogackiej burżuazji, która mogła sobie pozwolić na wysublimowane, luksusowe budowle.

Maisons-Laffitte, pałac (Francja)