Mill John Stuart, O wolności
 
Mill John Stuart, O wolności (1859)
Przedmiotem tego eseju, sztandarowego manifestu liberalizmu, jest „charakter i granice władzy, której społeczeństwo ma prawo podporządkować jednostkę”. Jedynym celem, który usprawiedliwia ograniczenie swobody działania danej jednostki, jest zdaniem autora zapobieżenie krzywdzie innych jednostek. W tej zaś sferze postępowania, która dotyczy określonego człowieka, i tylko jego samego, powinien on być całkowicie od nikogo niezależny i mieć suwerenną władzę nad swym postępowaniem oraz swym ciałem i umysłem. Mill robi tu ważne zastrzeżenie, że zasada ta dotyczy jedynie ludzi dojrzałych. Ci, którzy jeszcze takimi nie są (dzieci, młodzież, bardziej zacofane społeczeństwa) potrzebują opieki i muszą być chronieni przed własnymi czynami.
Problemem, który się tu rysuje jest ustalenie granic dla sfery działań dotyczących faktycznie tylko danej jednostki, nikogo zaś poza nią. Ponieważ ludzie funkcjonują w społeczeństwie, wszystko w jakiś sposób może dotyczyć innych.
Mill nie do końca się z tym zagadnieniem uporał; trudność ta pozostaje aktualna do dziś. Wyznacza on jednak sferę aktywności, będącej bezwzględną dziedziną wolności człowieka. Zalicza tu wolność sumienia, opinii, swobodę gustów i zajęć, wybierania planu swego życia według własnej woli a także prawo zrzeszania się i gromadzenia w jakimkolwiek celu (jeśli oczywiście nie przynosi on szkody innym). Autor nie uważa za wolne żadnego społeczeństwa, które nie gwarantuje tych swobód, bez względu, jak twierdzi, „na formę jego rządu”. Zagrożenie dla wolności jednostki widzi zresztą nie tylko w rządzie ale także w „tyranii społecznej” praktykowanej przez większość społeczeństwa, która ma skłonność do narzucania swej opinii i zwyczajów wszystkim pozostałym i tłamszenia indywidualności.
W twórczym rozwoju jednostek i ich indywidualnych zdolności (o których one same wiedzą najlepiej jak je wykorzystać) widzi Mill główną przyczynę postępu i wzrostu dobrobytu.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia