wayang
 
Encyklopedia PWN
wayang,
nazwa form teatr. w kulturze indonezyjskiej i malajskiej;
najpopularniejsze — wayang purwa lub wayang kulit, oznaczają przedstawienie teatru cieni, wayang golek — przedstawienie wykonywane przez lalki, oraz wayang wong lub orang — przedstawienie wykonywane przez aktorów. Istnieje ok. 50 rodzajów widowisk. Za najdawniejszą formę tego rodzaju teatru uznaje się wayang kulit purwa (kulit oznacza, że lalki są ze skóry, purwa, że są najbardziej „antyczną” formą). Przedstawienie prowadzi dalang, recytator tekstu i animator lalek, które umieszcza na ekranie, zatykając ich drążki w leżącym poniżej bambusowym kiju; kieruje także siedzącą za nim orkiestrą. Przedstawienie można oglądać od strony dalanga (co czynią zwyczajowo mężczyźni) lub od strony ekranu, na którym widać tylko cienie (tak zwyczajowo oglądają je kobiety). Tematem przedstawień są fragmenty eposów indyjskich Mahabharata i Ramajana oraz lokalne legendy Panji. Kształty stylizowanych figur odwzorowują reliefy miejscowych świątyń. Wajang golek, wg większości badaczy sięgający XVI w., posługuje się lalkami trójwymiarowymi, które są prowadzone od dołu z pomocą 3 drążków (prototyp eur. jawajki) ponad niewysokim parawanem; kształt lalek i repertuar podobny do wayang purwa. Współczesne próby modernizacji wayangu nie przyniosły większych rezultatów. W. w rozumieniu eur. jest bardziej rytuałem niż teatrem.
Bibliografia
H. Kindermann Fernöstliches Theater, Stuttgart 1966;
Dictionary of Traditional South-East Asian Theatre, Kuala Lumpur 1994.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Bali, lalka teatru cieni Wayangfot. E. Dziuk/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia