rogatka

rogatka,

XVIII–XIX w. posterunek pełniący funkcje celno-policyjne, mieszczący się w niewielkim, parterowym lub piętrowym budynku usytuowanym na granicach większych miast u wylotu głównej arterii, przy komorach granicznych i niektórych mostach;

rogatki pojawiły się, gdy dawne bramy miejskie zostały wchłonięte przez rozszerzającą się zabudowę miast; zwykle wznoszono je parami po obu stronach drogi; w XIX wieku rogatki instalowano w miastach otoczonych budowanymi wówczas okopami granicznymi; składały się one z ruchomej bariery i 1–2 domów rogatkowych, przy których pobierano opłaty od przewożonych artykułów spożywczych i podatek na konserwację dróg, sprawowano kontrolę policyjną, a w razie potrzeby — sanitarną.

Arc-et-Senans, rogatka wg projektu C.-N. Ledoux, 1775–79