plakat

plakat

[niem. < hol.],

gatunek grafiki użytkowej o funkcji informacyjnej, reklamowej, propagandowej itp.; wykonany gł. w technice litografii, offsetu, typografii i rotograwiury.

plakat jest zaliczany do grafiki użytkowej. W zależności od tematyki rozróżnia się: plakat polit., społ., reklamowy i imprezowo-artystyczny. Plakaty są wykonywane wg projektu artysty, gł. w technikach: litografii, offsetu, typografii i rotograwiury. Początki nowocz. plakatu sięgają 1. poł. XIX w. (Japonia), a jego rozwój nastąpił w latach 80. i 90.; w XX w. wzrosło zapotrzebowanie na plakat, którego forma ulegała wpływom rozmaitych kierunków artyst.; w okresie międzywojennym plakat stał się samodzielną dyscypliną (m.in. ok. 1925 pojawił się plakat fotograficzny i fotomontażowy); po II wojnie świat. nastąpiło zbliżenie tej dyscypliny do doświadczeń nowoczesnego malarstwa, poszukiwanie form ekspresji groteskowej, żartobliwej, przy dążeniu do oszczędności środków wyrazu, umowności i metaforyki.

W Polsce początki nowocz. plakatu wiążą się z twórczością S. Wyspiańskiego i artystów Młodej Polski; w 20-leciu międzywojennym plakatem zajmowało się wielu wybitnych malarzy (m.in. formiści), grafików (czł. Koła Artystów Grafików Reklamowych, m.in. T. Gronowski, E. Bartłomiejczyk, J. Mucharski) i architektów (gł. wychowankowie Politechniki Warsz.). Po II wojnie świat. pol. plakat osiągnął wysoką artystycznie, międzynar. rangę. Do wybitnych jego twórców należą m.in.: T. Trepkowski, H. Tomaszewski, E. Lipiński, J. Karolak, R. Cieślewicz, J. Lenica, W. Świerzy, T. Jodłowski, M. Urbaniec, J. Młodożeniec, R. Szaybo, F. Starowieyski, H. Hilscher, A. Pągowski. Od 1966 w Warszawie odbywa się Międzynar. Biennale Plakatu; pierwsze na świecie muzeum plakatu założono 1968 w Wilanowie.

Velde Henri van de, Tropon, plakat (drzeworyt barwny), 1898

Toulouse-Lautrec Henri de, Salon des Cent, plakat , 1896

Gorochowski Edward, plakat Lenin-Stalin, 1989

Toulouse-Lautrec Henri de, Jane Avril, plakat, 1898