Zwierzęta — gatunki zagrożone wytępieniem

Zwierzęta — gatunki zagrożone wytępieniem

 

Gatunki zwierząt zagrożonych wytępieniem

Światowa Czerwona lista gatunków zwierząt zagrożonych obejmuje ponad 5000 gatunków, w tym ok. 2250 gatunków zwierząt bezkręgowych (Invertebrata). Poniższe zestawienie obejmuje jedynie wybór najbardziej zagrożonych zwierząt kręgowych (Vertebrata). Przy nazwach gromad podano w nawiasach liczbę gatunków objętych Czerwoną listą... (pierwsza liczba) oraz liczbę współcześnie żyjących gatunków danej gromady (druga liczba).

Gromada: ryby kostne, Osteichthyes (754; ponad 18 000):

Jesiotrowate: kaługa, Huso dauricus, Amur; jesiotr amurski, Acipenser schrencki, Amur; Acipenser oxyrhynchus, Kanada, USA; Acipenser fulvescens, Kanada, USA. Śledziokształtne: Sclerophages formosus, pd.-wsch. Azja. Łososiowce: białorybica, Stenodus leucichthys, Rosja; Novumbra hubbsi, USA. Sumowce: ślepak szerokogębowy, Satan eurystomus, USA; ślepak bezzębny, Trogloglanis pattersoni, USA; pangaz, Pangasianodon gigas, zlewnia Mekongu.

Gromada: płazy, Amphibia (64; 4000):

Płazy ogoniaste: salamandra olbrzymia, Andrias japonicus, Japonia. Płazy bezogonowe: liopelma, Leiopelma hochstetteri, Nowa Zelandia; Leiopelma archeyi, Nowa Zelandia; Leiopelma hamiltoni, Nowa Zelandia; Discoglossus nigriventer, Izrael; grzebiuszka seszelska, Sooglossus seychellensis, Seszele; Sooglossus gardineri, Seszele; Nesomantis thomasseti, Seszele; Bufo excul, USA; ropucha żyworodna, Nectophrynoides occidentalis, Gujana.

Gromada: gady, Reptilia (191; ponad 6500):

Żółwie: żółw promienisty, Testudo (Geochelone) radiata, Madagaskar; żółw słoniowy, Testudo elephantopus, Galápagos; żółw szylkretowy, Eretmochelys imbricata, morza strefy tropikalnej. Łuskoskóre: Cenolopus pallidus, Galápagos; Cenolopus subcristatus, Galápagos; Brachylophus fasciatus, wyspy Fidżi i Tonga; Brachylophus vitiensis, wyspy Fidżi; Macroscincus cocteaui, W. Zielonego Przylądka; waran z Komodo, Varanus komodoensis, Indonezja; waran szary, Varanus griseus caspius, zach. rejony Azji Środk.; Varanus olivaceus, Filipiny; Casarea dussumieri, Mauritius; Bolyeria multicarinata, Mauritius; Epicrates subflavus, Jamajka; Epicrates inornatus, Puerto Rico. Krokodyle: aligator chiński, Alligator sinensis, Chiny; Caiman latirostris, Ameryka Pd.; krokodyl gawialowy, Tomistoma schlegelii, pd.-wsch. Azja.

Gromada: ptaki, Aves (1047; 8500):

Pingwiny: pingwin równikowy, Spheniscus mendiculus, Galápagos; pingwin złotooki, Megadyptes antipodes, Nowa Zelandia. Rurkonose: albatros krótkoogonowy, Diomedea albatrus, Japonia. Wiosłonogie: głuptak gap Abbotta, Sula abbotti, W. Bożego Narodzenia. Brodzące: czapla złotonosa, Egretta eulophotes, Chiny, Płw. Koreański; bocian czarnodzioby, Ciconia boyciana, Azja Wsch.; ibis wielki, Pseudoibis gigantea, Płw. Indochiński; ibis czubaty, Nipponia nipon, Chiny, Japonia. Blaszkodziobe: kaczka auklandzka, Anas auclandica, Nowa Zelandia; kaczka Berniera, Anas bernieri, Madagaskar; tracz brazylijski, Mergus octocetaceus, Brazylia, Argentyna, Paragwaj; gęś hawajska, Branta sandvicensis, Hawaje; łabędź trębacz, Cygnus buccinator, Kanada, USA; drzewica kubańska, Dendrocygna arborea, wyspy M. Karaibskiego. Drapieżne ptaki: kondor kalifornijski, Gymnogyps californicus, USA; pustułka malgaska, Falco punctatus, Mauritius; pustułka seszelska, Falco araea, Seszele. Kuraki: nogal polinezyjski, Megapodius pritchardii, wyspy Tonga; nogal hełmiasty, Macrocephalon maleo, Indonezja; tragopan czarnogłowy, Tragopan melanocephalus, Indie, Pakistan; tragopan chiński, Tragopan caboti, Chiny; wieloszpon, Polyplectron emphanim, Filipiny; olśniak zielonosterny, Lophophorus sclateri, Chiny, Birma, Indie; olśniak chiński, Lophophorus lhuysil, Chiny; bażant annamski, Lophura edwardsi, Wietnam; bażant imperatorski, Lophura imperialis, Laos, Wietnam; bażant tajwański, Lophura swinhoii, Tajwan; uszak brunatny, Crossoptilon mantchuricum, Chiny; bażant Ellioti, Syrmaticus ellioti, Chiny; bażant birmański, Syrmaticus humiae, Birma, Chiny, Indie; bażant mikado, Syrmaticus micado, Tajwan. Żurawie: chruściel leśny, Gallirallus sylvestris, Australia; kureczka kubańska, Cyanolimnas cerverai, Kuba; chruściel chrapliwy, Aramidopsis plateni, Indonezja; takahe, Notornis mantelli, Nowa Zelandia; łyska wąsata, Fulica cornuta, Argentyna, Boliwia, Chile; kagu, Rhynochetos jubatus, Nowa Kaledonia; żuraw czarnoszyi, Grus nigricollis, pd.-wsch. Azja; żuraw krzykliwy, Grus americana, Kanada, USA; żuraw mandżurski, Grus japonensis, Japonia, Chiny, Wietnam, Rosja. Siewkowate: kulik eskimoski, Numenius borealis, Kanada, USA; tuturwatek, Thinornis novaeseelandiae, Nowa Zelandia; mewa koralowa, Larus audouinii, rejon M. Śródziemnego. Gołębie: zębacz, Didunculus strigirostris, Samoa. Papugi: papużka pieszka, Pezoparus wallicusa, Australia; papuga norówka, Geopsitacus occidentalis, Australia; kakapo, Strigops habroptilus, Nowa Zelandia; lakówka modrogłowa, Neopheema splendiata, Australia; świergotka rajska, Psephotus pulcherrimus, Australia. Wróblowate: mauii papugodzioby, Pseudonestor xanthophrys, Hawaje; szpak Rothschilda, Leucopsar rothschildi, Indonezja; kurobród siodłaty, Creadion carunculatus, Nowa Zelandia; kokako, Callaeas cinerea, Nowa Zelandia.

Gromada: ssaki, Mammalia (698; 4300):

Torbacze: wilk workowaty, Thylacinus cynocephalus, Tasmania; mrówkożer workowaty, Myrmecobius fasciatus, Australia; jamraj królikowaty, Macrotis lagotis, Australia; Gymnobelideus laedbeateri, Australia; wombat szerokogłowy, Lasiorhinus latifrons, Australia; filander pręgowany, Lagostrophus fasciatus, Australia; pazurogon sierpowaty, Onychogalea lunata; pazurogon rudopręgi, Onychogalea fraenata, Australia. Owadożerne: wychuchol pirenejski, Galemys pyrenaicus, Francja, Hiszpania, Portugalia. Naczelne: lemur karłowaty, Allocebus trichotis, Madagaskar; maki szary, Hapalemur griseus, Madagaskar; maki (lemur) szerokonosy, Hapalemur simus, Madagaskar; lemur wari, Lemur variegatus, Madagaskar; lemur mokok, Lemur macaco, Madagaskar; lemur mongoz, Lemur mongoz, Madagaskar, Komory; lemur rudoogonowy, Lepilemur ruficaudatus, Madagaskar; sifaka Varreauxa, Propithecus verreauxi, Madagaskar; indris, Indri indri, Madagaskar; palczak, Daubentonia madagascariensis, Madagaskar; saki białonosa, Chiropetes albinosa, Brazylia; szatanka, Chiropetes satanas, Brazylia; uakari łysa, Cacajao calvus, Brazylia, Kolumbia, Peru; uakari czarnogłowa, Cacajao melanocephalus, Brazylia, Kolumbia, Wenezuela; muriki szary, Brachyteles arachnoides, Brazylia; miko czarny, Callimico goeldii, Afryka Pd.; marmozeta lwia, Leontopithecus rosalia, Brazylia; mangaba rudoczelna, Cercocebus torquatus, Afryka Wsch.; Cercocebus galeritus, Kenia, Tanzania; pagi, Simias concolor, Indonezja; gereza czarna, Colobus satanas, Kamerun, Kongo, Gabon; gereza oliwkowa, Colobus verus, Afryka Wsch.; gereza ruda, Colobus badius, Afryka Wsch.; orangutan, Pongo pygmaeus, Borneo, Sumatra; goryl górski, Gorilla gorilla beringei, Rwanda, Uganda, Demokr. Rep. Konga; goryl nizinny, Gorilla gorilla gorilla, Afryka Równikowa; szympans karłowaty (bonobo), Pan paniscus, Kongo, Demokr. Rep. Konga; szympans, Pan troglodytes, Afryka Równikowa. Gryzonie: szynszyla krótkoogonowa, Chinchilla brevicaudata, Andy; szynszyla mała, Chinchilla laniger, Chile. Walenie: delfin chiński, Lipotes vexillifer, Jangcy (Chiny); delfin gangesowy, Platanista gangetica, Indie, Bangladesz, Nepal; delfin indusowy, Platanista minor, Pakistan; wieloryb grenlandzki, Balaena mysticetus, wszystkie oceany; wieloryb biskajski, Eubalaena glacialis, pn. część O. Atlantyckiego, pn. część O. Spokojnego; płetwal błękitny, Balaenoptera musculus, wszystkie oceany; finwal, Balaenoptera physalus, wszystkie oceany; długopłetwiec, Megaptera novaeangliae, wszystkie oceany. Drapieżne ssaki: wydra morska, Enhydra lutris, Kuryle, W. Komandorskie, Aleuty, wybrzeża Alaski; panda wielka, Ailuropoda melanoleuca, Chiny; niedźwiedź polarny, Ursus maritimus, Arktyka; rybożer, Osbornictis piscivora, dorzecze Konga; wilk szary, Canis lupus, Ameryka Pn., Eurazja, Bliski Wschód; Canis simensis, Etiopia; cyjon, Cuon alpinus, Azja; ocelot, Felis pardalis, Ameryka Pd., Ameryka Środk., USA; margaj, Felis wiedii, Ameryka Pd. i Środk.; kot tygrysi, Felis tigrinus, Ameryka Pd. i Środk.; kot andyjski, Felis jacobita, Andy; pantera mglista, Neofelis nebulosa, Azja; irbis (pantera śnieżna), Uncia uncia, Azja; pantera (lampart), Panthera pardus, Azja, Afryka, Bliski Wschód; jaguar, Panthera onca, Ameryka Pd., Środk., USA; tygrys, Panthera tigris, Azja; lew (podgatunek azjatycki), Panthera leo persica, Indie; gepard, Acinonyx jubatus, Afryka, Bliski Wschód; mors, Odobenus rosmarus, Arktyka; mniszka śródziemnomorska, Monachus monachus, M. Śródziemne; mniszka hawajska, Monachus schauinslandi, Hawaje. Zajęczaki: królik wulkanowy, Romerolagus diazi, Meksyk; królik błotny, Sylvilagus palustris, USA; Trąbowce: słoń indyjski, Elephas maximus, Azja; słoń afrykański, Loxodonta africana, Afryka. Syreny: diugoń, Dugong dugong, wybrzeża O. Indyjskiego i wsch. O. Spokojnego. Nieparzystokopytne: zebra Grevy`ego, Equus grevyi, Etiopia, Kenia; zebra górska, Equus zebra, Afryka Pd.; osioł nubijski, Equus africanus africanus, pn.-wsch. Afryka; kułan, Equus hemionus hemionus, Azja; koń Przewalskiego, Equus przewalskii, Mongolia, Chiny; tapir panamski, Tapirus bairdi, Ameryka Środk., pn.-zach. rejony Ameryki Pd.; tapir górski, Tapirus pinchaque, pn.-zach. rejony Ameryki Pd.; tapir malajski, Tapirus indicus, pd.-wsch. Azja; nosorożec sumatrzański, Dicerorchinus sumatrensis, pd.-wsch. Azja; nosorożec indyjski; Rhinoceros unicornis, Indie, Nepal; nosorożec jawajski, Rhinoceros sondaicus, Jawa, Wietnam; nosorożec zwyczajny (czarny), Diceros bicornis,Afryka; nosorożec afrykański (biały), Ceratotherium simum, Sudan, Demokr. Rep. Konga. Parzystokopytne: świnia karłowata, Sus salvanius, Indie, Nepal; mundżak chiński, Muntiacus feaei, Chiny, Tajlandia, Birma; daniel mezopotamski, Dama mesopotamica, Irak, Iran, Izrael, Syria; barasinga, Cervus duvauceli, Indie, Nepal; jeleń Elda, Cervus eldi, pd.-wsch. Azja; jeleń bucharski, Cervus elaphus bactrianus, Afganistan, Azja Środk.; jeleń karłowaty, Cervus elaphus corsicanus, Korsyka, Sardynia; jeleń białowargi, Cervus albirostris, Chiny; milu, Elaphurus davidianus, Chiny; jeleń pampasowy, Odocoileus bezoarticus, wsch. tereny Ameryki Pd.; anoa, Bubalus depressicornis, Indonezja; gaur, Bos gaurus, pd.-wsch. Azja; banteng, Bos javanicus, pd.-wsch. Azja; jak, Bos grunniensis, Azja Środk.; kuprej, Bos sauveli, Indochiny; żubr, Bison bonasus, Polska, Białoruś; tora, Alcelaphus buselaphus tora, Egipt, Etiopia, Sudan; dujker czarnoczelny, Cephalophus nigrifrons, Uganda; blesbok, Damaliscus dorcas, Afryka Pd.; antylopa szabloroga, Hippotragus niger variani, Angola; gazela Lodera, Gazella leptoceros, Sahara; mhor, Gazella dama, Sahara; gazela Cuviera, Gazella cuvieri, pn.-wsch. Afryka; gazela rudoczelna, Gazella rufifrons, pd. tereny Sahary; gazela środkowosomalijska, Gazella spekei, Somalia, Etiopia; oryks arabski, Oryx gazella leucoryx, Bliski Wschód; oryks szablorogi, Oryx gazella dammach, Sahara; serau, Capricornis sumatraensis, Indonezja; kozica, Rupicarpa rupicarpa, Czechy, Słowacja, Polska.

oprac. Ryszard Halba