Szamotuły,
m. powiatowe w województwie wielkopolskim, w powiecie szamotulskim, na Pojezierzu Poznańskim, nad Samą.
Szamotuły
Encyklopedia PWN
rys. Z. Kwiatkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Ludność miasta: ogółem — 18,8 tys. mieszkańców (2019)
Gęstość zaludnienia: 1 875,2 os/km2 (2019)
Powierzchnia: 10 km2
Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 16°35′E, szerokość geograficzna: 52°37′N
Prawa miejskie: nadanie praw — przed 1398 (po 1394)
Oficjalne strony WWW: www.szamotuly.pl
Historia. Przed 1257 osada targowa; prawa miejskie przed 1398 (po 1394); w XV–XVII w. ośr. rzemieślniczo-handl. (gł. sukiennictwo); w XVI w. własność Górków, jeden z gł. ośr. rel. i kult. różnowierców w Wielkopolsce (gł. bracia czescy i luteranie), czynna drukarnia zał. 1551(?) przez Ł. Górkę; 1793–1919 w zaborze pruskim (1807–15 w Księstwie Warsz.); od 1848 połączenie kol.; w 2. poł. XIX w. ośr. pol. ruchu nar.; na przeł. XIX i XX w. rozwój przemysłu przetwórczego; 1840–46 działało pierwsze w Polsce towarzystwo archeol. — Tow. Zbieraczów Starożytności Krajowych; ważny ośrodek powstania wielkopol. 1918–19; 1815–1975 siedziba powiatu. Miejsce urodzenia Wacława z Szamotuł (1526?), kompozytora i kapelmistrza.
Zabytki. Późnogot. kościół kolegiacki (1423, gruntownie przebudowany 1513–42), wewnątrz renes. nagrobek (po 1580, H. Canavesi); barok. kościół i klasztor Reformatów (1675–82); późnogot. wieża mieszkalna dawnego zamku Górków z ok. 1518 (ob. Muzeum Ziemi Szamotulskiej), wokół pozostałości fosy i wałów ziemnych.
