Jasienica Paweł

Jasienica Paweł, właśc. Leon Lech Beynar, ur. 10 XI 1909, Symbirsk, zm. 19 VIII 1970, Warszawa,

pisarz hist., publicysta.

Uczestnik kampanii wrześniowej 1939; podczas okupacji niem. w Wilnie (oficer AK, redaktor konspiracyjnego pisma „Pobudka”); w okresie stalinowskim represjonowany i więziony; po wydarzeniach marcowych 1968 objęty zakazem publikacji; autor eseistycznej syntezy dziejów Polski (Polska Piastów 1960, Polska Jagiellonów 1963, Rzeczpospolita Obojga Narodów, cz. 1–3 1967–72), w której ukazał rozwój i upadek pol. państwowości, poświęcając szczególną uwagę działaniom ośr. władzy, zwłaszcza król.; w szkicach Polska anarchia (1988) polemizował z tezą o anarchicznych skłonnościach ogółu szlachty jako przyczynie słabości i rozkładu państwa; ponadto m.in. szkice Myśli o dawnej Polsce (1960), Ostatnia z rodu (1965), Rozważania o wojnie domowej (wyd. poza cenzurą, 1978); książki o powstaniu styczniowym (Dwie drogi 1960, wyd. uzupełnione 1963); reportaże poświęcone archeologii słow. (Świt słowiańskiego jutra 1952, wyd. 2 pt. Słowiański rodowód 1961); Pamiętnik (wyd. poza cenzurą 1986). Nieprzeciętne walory lit. i publicyst. prac Jasienicy zapewniły autorowi uznanie szerokiego kręgu czytelników.