zen
japońska nazwa buddyjskiej szkoły chan, która powstała w Chinach i rozpowszechniła się w Japonii;
[dzen] 
,
zen-shū,
, zen
Encyklopedia PWN
przeniesiony do Japonii z Chin w XII i XIII w.; inicjatorami zen byli: Eisai, zał. szkoły rinzai-shū (1191), oraz Dōgen, zał. szkoły sōtō-shū (1227). W przeciwieństwie do amidyzmu szkoły zen odrzucają zewn. kult Buddy i wiarę w zbawczą moc sakralnych formuł; wg zen zbawienie polega na wyciszeniu własnej jaźni, odkryciu w sobie natury Buddy i zespoleniu się z rzeczywistością w akcie olśnienia, zw. satori; zamiast modłów i in. aktów magiczno-kultowych zen zaleca technikę medytacji (zazen), prowadzonej pod nadzorem mistrza, który zadaje uczniowi tematy do medytacji w postaci paradoksalnych pytań (koan); dużą wagę przywiązuje też do warunków zewn. umożliwiających właściwą medytację (prostotę zachowania się, ubioru, mieszkania); zen wywarł duży wpływ na kulturę i obyczajowość jap., zwłaszcza malarstwo, literaturę (poezja haiku), życie codzienne (ceremonia picia herbaty, ogrodnictwo).
