purynowe zasady

purynowe zasady, puryny,

naturalne pochodne puryny;

najważniejsze z nich to adenina i guanina, które wraz z zasadami pirymidynowymi są głównymi składnikami kwasów nukleinowych — DNA i RNA;

kwasy nukleinowe mogą zawierać również pochodne zasad purynowych, np. DNA bakterii i roślin zawiera niewielkie ilości N⁶-metyloadeniny, a w DNA niektórych bakteriofagów 2-aminoadenina zastępuje adeninę; w RNA, zwłaszcza w tRNA, występują stosunkowo duże ilości różnych modyfikowanych zasad purynowych, m.in. 7-metyloguanina, 2-metyloadenina, hipoksantyna; w tRNA występują też pochodne zasad purynowych o właściwościach cytokinin, np. N⁶-(Δ²-izopentenylo)adenina. Hipoksantyna i ksantyna występują w przemianach metabolicznych puryn; pochodne ksantyny: 1,3,7-trimetyloksantyna (kofeina, teina), 1,3-dimetyloksantyna (teofilina) oraz 3,7-dimetyloksantyna (teobromina), występujące w niektórych roślinach tropikalnych, są substancjami pobudzającymi układ nerwowy. Syntetyczne pochodne puryn są stosowane jako leki, np. acykloguanozyna (acyklowir) jest lekiem przeciwwirusowym, a 6-merkaptopuryna i 6-tioguanina — lekami przeciwnowotworowymi.