autonomiczny układ nerwowy

autonomiczny układ nerwowy

[gr.],

wegetatywny układ nerwowy, idiotropowy układ nerwowy, wisceralny układ nerwowy, trzewny układ nerwowy,

część układu nerwowego, unerwiająca mięśnie gładkie, mięsień sercowy i komórki gruczołowe zlokalizowane w różnych narządach i niepodlegające woli;

pozostaje pod kontrolą wyższych ośr. mózgu; Autonomiczny układ nerwowy dzieli się na układ współczulny, czyli sympatyczny, i przywspółczulny, czyli parasympatyczny; działanie obu części jest z reguły antagonistyczne. Ośrodki współczulne leżą w odcinku piersiowym i lędźwiowym rdzenia kręgowego; wychodzące z nich włókna przedzwojowe dochodzą do zwojów kręgowych (które u ryb kostnych i kręgowców lądowych łączą się ze sobą w 2 symetryczne pnie współczulne, przebiegające wzdłuż rdzenia w sąsiedztwie trzonów kręgowych) lub do zwojów dalej położonych, tzw. przedkręgowych, obwodowych (np. trzewnego), gdzie tworzą synapsy z następnymi neuronami; wychodzące ze zwojów włókna tych neuronów, tzw. pozazwojowe, docierają do określonych narządów. Ośrodki przywspółczulne znajdują się w śródmózgowiu, moście, rdzeniu przedłużonym (dołączają swe włókna do nerwów czaszkowych: III, VII, IX, X) oraz w odcinku krzyżowym rdzenia kręgowego; włókna przedzwojowe układu przywspółczulnego kończą się w zwojach, w pobliżu unerwianych narządów lub w samych narządach (tzw. zwoje śródścienne).

Autonomiczny układ nerwowy, niektóre drogi ruchowe; linie ciagłe - włókna przedzwojowe, linie przerywane — włókna zazwojowe, kolor niebieski — część współczulna, kolor czarny — część przywspółczulna