atmosfery cyrkulacja ogólna,
układ ruchów powietrza w atmosferze ziemskiej uśredniony przestrzennie (na ogół południkowo) i w długich przedziałach czasu (pora roku, wiele lat).
atmosfery cyrkulacja ogólna
Encyklopedia PWN
Odznacza się strefowością, związaną ze zróżnicowaniem temperatury powietrza w troposferze i z ruchem obrotowym Ziemi. W strefie równikowej, wskutek silnego nagrzania, rozwijają się prądy wznoszące, co prowadzi do utworzenia pasa niskiego ciśnienia (tzw. strefa zbieżności równikowej). Wznoszące się powietrze rozpływa się w górnej troposferze ku wyższym szer. geogr. i osiada ok. 30–35° szer. geogr., tworząc pasy wyżów zwrotnikowych; stąd część powietrza przemieszcza się ponownie w stronę równika w postaci pasatów — wiatrów o dużej stałości, północno-wschodnich na półkuli północnej, południowo-wschodnich na półkuli południowej. Ten fragment ogólnej cyrkulacji atmosfery nosi nazwę komórki Hadleya. Pozostała część powietrza osiadającego w wyżach zwrotnikowych przemieszcza się w dolnej troposferze ku wyższym szer. geogr., tworząc sferę wiatrów zachodnich; krążenie powietrza w tej części troposfery przedstawia tzw. komórka Ferrela. Nad biegunami, w związku z niską temperaturą, występuje osiadanie powietrza, co prowadzi do wykształcenia się wyżów; na ich peryferiach występują wiatry o składowej wschodniej (komórka polarna). Pomiędzy strefami wyżów zwrotnikowych i biegunowych rozwijają się strefy niskiego ciśnienia — obszary tworzenia się wędrownych cyklonów na gł. frontach atmosferycznych, gdzie występują duże poziome gradienty temperatury; strefom frontów towarzyszą prądy strumieniowe. Strefy cyrkulacyjne przemieszczają się sezonowo nad kulą ziemską — najbardziej na południu w styczniu, na północy w lipcu. W rzeczywistości cyrkulacja atmosferyczna w wielu obszarach różni się od przedstawionego schematu, gł. wskutek tworzenia się sezonowych ośr. ciśnienia atmosferycznego nad lądami: wyżów w zimie, niżów w lecie. Również w poszczególnych dniach cyrkulacja może kształtować się w różny sposób, zwłaszcza w umiarkowanych i wysokich szer. geogr., w związku z działalnością cyklonalną.
