Watsona–Cricka model DNA
 
Encyklopedia PWN
Watsona–Cricka model DNA
[m. uotsona krika],
model budowy cząsteczki kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA), wg którego cząsteczka DNA ma postać podwójnej helisy (podwójnej spirali), złożonej z 2 przeciwbieżnych łańcuchów polinukleotydów zwiniętych wokół wspólnej osi w taki sposób, że łańcuchy fosfosacharydowe (reszty deoksyrybozy powiązane grupami fosforanowymi) owijają śrubowo rdzeń złożony z zasad purynowych i pirymidynowych.
Istotą modelu jest wzajemne uzupełnianie się (komplementarność) zasad, które tworzą specyficzne — połączone wiązaniami wodorowymi — pary: adenina–tymina (A–T) i guanina–cytozyna (G–C), przy czym jeden człon pary należy do jednego polinukleotydu, a drugi do drugiego; dzięki temu sekwencja zasad w jednym polinukleotydzie jednoznacznie odwzorowuje sekwencję zasad w drugim. J.D. Watson i F.H.C. Crick zaproponowali swój model struktury DNA 1953, opierając się na badaniach dyfrakcji promieni X na włóknach DNA, prowadzonych przez M.H.F. Wilkinsa z R.E. Franklin, a także na dostępnych wówczas wynikach badań chem. świadczących, że DNA jest polinukleotydem oraz na analizach składu DNA wykazujących, że stosunek liczby cząsteczek tyminy do adeniny i cytozyny do guaniny jest zawsze bliski jedności, niezależnie od organizmu, z jakiego pochodzi DNA.
Watson i Crick zaproponowali ponadto, że sekwencja zasad pirymidynowych i purynowych w DNA stanowi swoisty kod, który niesie informację genetyczną, natomiast komplementarność łańcuchów polinukleotydowych w podwójnej spirali DNA, stanowiących matrycę jeden dla drugiego, może być podstawą replikacji cząsteczki DNA, tym samym może być podstawą przekazywania informacji genetycznej. M.W.–C. i zaproponowane implikacje genetyczne wynikające z niego uzyskały całkowite potwierdzenie w późniejszych badaniach. M.W.–C. stanowi epokowe odkrycie w dziedzinie biologii, bez którego nie można wyobrazić sobie powstania i rozwoju nowoczesnych gałęzi biologii, biologii molekularnej i genetyki molekularnej. W 1962 Watson i Crick, wspólnie z Wilkinsem, otrzymali Nagrodę Nobla za odkrycia dotyczące molekularnej struktury kwasów nukleinowych i jej znaczenia dla przekazywania informacji w materii żywej.
Jarosław Kuśmierek
zgłoś uwagę
Ilustracje
Watsona–Cricka model DNA, schemat budowy cząsteczki; fragment podwójnej helisy DNAwyk. Studio BAMA/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia