Światowid ze Zbrucza
 
Światowid ze Zbrucza
data powstania — IX w.
technika — słup wapienny
wymiary — wys. 2,7 m
miejsce przechowywania — Muzeum Archeologiczne, Kraków
Imię Światowid zostało wymyślone w XIX w. przez romantycznych badaczy i miłośników starożytności słowiańskich. W rzeczywistości trzeba je rekonstruować jako Svętovit, a więc Świętowit. Pierwsza część — svęt oznacza tego, który rozporządza magiczna siłą. Druga część — vit, to tyle co pan. Imię oznaczało więc „pan, który rozporządza nadprzyrodzoną mocą” i jest określeniem niepowstrzymanej siły zapładniającej, zdolnej do krzesania życia i wywoływania twórczości przyrody.
Sławna rzeźba Świętowita została wyłowiona w 1848 roku ze Zbrucza koło Liczkowiec na Ukrainie. Jest to wapienny słup o wysokości 2,7 m zwieńczony czterema twarzami i na każdym z czterech boków pokryty przedstawieniami figuralnymi. Najprawdopodobniej pomalowany oryginalnie na czerwono.
Przedstawienia na posągu ujęte są w trzy poziome rejestry, stanowiące symboliczne odwzorowanie świata. Górny rejestr ukazuje niebiosa z bóstwami płodności i wojny, środkowy — ziemię z mężczyznami i kobietami trzymającymi się za ręce jakby w korowodzie, a dolny — trzygłowe bóstwo chtoniczne podtrzymujące ziemię. Ogólny falliczny kształt posągu symbolizuje ideę płodności. Statua ta nie była wyobrażeniem antropomorficznym, lecz stanowiła raczej rodzaj ideogramu bóstwa najwyższego, patrzącego na cztery strony świata z wierzchołka posągu.
Ewa Szabłowska
zgłoś uwagę
Ilustracje
Światowid ze Zbrucza fot. B. Kowalewska/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia