Ostwald Wilhelm Friedrich
 
Encyklopedia PWN
Ostwald Wilhelm Friedrich Wymowa, ur. 2 XI 1853, Ryga, zm. 4 IV 1932, Grossbothen k. Lipska,
niemiecki chemik i filozof.
Cytat
Kalendarium
Urodził się 2 XI 1853 w Rydze. Ojciec Wilhelma był mistrzem bednarskim. W dzieciństwie Wilhelm bardzo lubił różne roboty ręczne. Takie zdolności i zamiłowania były później bardzo przydatne w laboratorium, gdy sam konstruował aparaturę. Po ukończeniu gimnazjum w Rydze, 1872 wstąpił na uniwersytet niemiecki w Dorpacie (obecnie Tartu) w Estonii, by studiować chemię pod kierunkiem Carla Schmidta; jego profesorem fizyki był Arthur von Oettingen. Ostwald zawsze wypowiadał się z wdzięcznością o swoich nauczycielach z okresu studenckiego. Stopień doktora uzyskał w 1878. Od 1882 był profesorem politechniki w Rydze, w latach 1887–1906 — profesorem chemii fizycznej na uniwersytecie w Lipsku.
W 1906 zrezygnował z pracy na uniwersytecie, zamieszkał w Grossbothen w willi, którą nazwał Energie (obecnie Muzeum Ostwalda). W latach 1904–05 przebywał w Stanach Zjednoczonych; współpracował z Uniwersytetem Harvarda w Cambridge. Wykształcił wielu znakomitych chemików, wśród nich są laureaci Nagrody Nobla: S. Arrhenius, J. van’t Hoff, W.H. Nernst.
Wilhelm Ostwald ożenił się 1880 z Helene von Reyher, z którą miał dwie córki i trzech synów. Jeden z nich, Wolfgang (1883–1943), był znanym chemikiem, profesorem uniwersytetu w Lipsku (prowadził badania dotyczące koloidów, ultrafiltracji, flotacji, elektroforezy; 1907 założył pierwsze czasopismo naukowe poświęcone koloidom).
Wilhelm Ostwald jest współtwórcą chemii fizycznej. Ta dziedzina chemii powstawała już w XVIII w.; M. Łomonosow 1752 wprowadził wykłady chemii fizycznej i napisał podręcznik Kurs istinnoj fiziczeskoj chimii, jednak za jej narodziny uznaje się rok 1887. Wówczas Ostwald i van’t Hoff zaczęli wydawać pierwsze czasopismo międzynarodowe z chemii fizycznej „Zeitschrift für physikalische Chemie” (Ostwald redagował je do 1922), a katedra objęta przez Ostwalda w Lipsku stała się pierwszą uniwersytecką katedrą chemii fizycznej. W 1894 założył towarzystwo naukowe Deutsche Elektrochemische Gesellschaft i (razem z A. Wilkem) czasopismo „Zeitschrift für Elektrochemie und Angewandte Physikalische Chemie”.
Wiele uczelni niemieckich i zagranicznych nadało mu honorowy stopień naukowy doctor honoris causa. Był też honorowym członkiem wielu towarzystw naukowych.
Ostwald był malarzem amatorem. Natomiast profesjonalnie zajmował się teorią barw i barwnikami; jest autorem kilku książek z tej dziedziny.
W 1909 Ostwald otrzymał Nagrodę Nobla za prace nad katalizą i za podstawowe badania równowag chemicznych i prędkości reakcji chemicznych. Zmarł 4 IV 1932 w Grossbothen koło Lipska.
Badania fizykochemiczne
Ostwald początkowo badał kinetykę reakcji chemicznych. Od 1884 prowadził prace dotyczące przewodnictwa i dysocjacji elektrolitów. Badając wartości przewodnictwa elektrycznego roztworów elektrolitów, 1888 odkrył zależność stopnia dysocjacji elektrolitu od jego stężenia w rozpuszczalniku (tzw. prawo rozcieńczeń Ostwalda; zależność stopnia dysocjacji α od stężenia elektrolitu c określa wzór K = α2c /(1 – α); gdy wartość α jest bardzo mała — elektrolity bardzo słabe, zależność tę można uprościć do wzoru K = α2c.). Udowodnił, że wieloprotonowe kwasy dysocjują stopniowo.
W 1889 zdefiniował proces katalizy (i autokatalizy). Termin „kataliza” wprowadził w 1836 J.J. Berzelius, a Ostwald wyjaśnił rolę katalizatora w reakcji chemicznej. Opracował katalityczną metodę utleniania amoniaku do tlenku azotu (metoda Ostwalda) — produktu pośredniego w przemysłowej produkcji kwasu azotowego.
Prace filozoficzne i inne
W poglądach filozoficznych Ostwald był bliski empiriokrytycyzmowi. Tworząc koncepcję energetyzmu, odrzucał korpuskularne poglądy na budowę materii, a więc również kinetyczno-molekularną teorię materii. Uważał, że fizyka powinna zajmować się wielkościami, które można zmierzyć, jak temperatura, ilość ciepła, energia. Dopiero 1908 wyniki prac Theodora Svedberga uznał za doświadczalny dowód realnego istnienia atomów i cząsteczek.
Najważniejsze publikacje
Ostwald zajmował się też popularyzacją i historią chemii. Jest autorem wielu prac, napisał m.in.: Lehrbuch der allgemeinen Chemie (tomy 1–2 1885–87), Die Energie und ihre Wandlungen (1888), Die wissenschaftliche Grundlagen der analytischen Chemie (1894), Elektrochemie. Ihre Geschichte und ihre Lehre (1896), Über Katalyse (1902), Leitlinien der Chemie (1906). W 1889 rozpoczął publikowanie serii niemieckich przekładów oryginalnych prac mających znaczenie dla rozwoju chemii. Seria ta jest kontynuowana pt. «Ostwalds Klassiker der Exakten Wissenschaften». Wiele prac poświęcił teorii i praktyce nauki o barwach, m.in. Die Farbenlehre (t. 1–4 1918–22).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia