Mickiewicz Adam, Romantyczność

Mickiewicz Adam, Romantyczność

Ballada A. Mickiewicza, powstała 1821, otwierająca cykl Ballad i romansów w tomie 1 Poezji wydanym w Wilnie 1822. Wiersz programowy, stanowiący poetycki wstęp do cyklu, koncentruje się na kluczowych dla romantyzmu problemach ludowości jako określonego stosunku do świata, a nie literackiego ornamentu, oraz rzeczywistości niedostępnej ludzkiemu poznaniu rozumowemu, ale otwartej przed intuicją („czuciem”). widzeniem wewnętrznym, związanym z emocjonalną, a nie intelektualną sferą ludzkich doznań. Wobec wizji spotkania ze zmarłym kochankiem obłąkanej z żalu Karusi narrator solidaryzuje się z pełną wiary i współczucia reakcją „gminu”; w odpowiedzi „starcowi”, którego wzgardliwy komentarz jest parafrazą fragmentu antyromantycznej rozprawy Jana Śniadeckiego O pismach klasycznych i romantycznych (1819), rzuca wyzwanie ograniczeniom ciasnego racjonalizmu: „Czucie i wiara silniej mówi do mnie/ Niż mędrca szkiełko i oko”. Balladę kończy ogromnie spopularyzowany, niejednoznacznie (w kategoriach poznawczych bądź czysto moralnych) interpretowany apel: „Miej serce i patrzaj w serce!” W postaci Karusi wyzyskał poeta bliską mu tradycję literacką: Szekspirowską Ofelię (utwór ma motto z Hamleta), postacie z powieści L. Sterne’a, z pieśni ludowych zebranych przez J.G. Herdera, z angielskiej ballady romantycznej.