Maeterlinck Maurice
 
Encyklopedia PWN
Maeterlinck
[meterlę̣k]
Maurice Wymowa, ur. 29 VIII 1862, Gandawa, zm. 5 V 1949, Nicea,
pisarz belgijski, czołowy przedstawiciel symbolizmu.
Kalendarium
Urodził się 29 VIII 1862 w Gandawie. Pochodził z bogatej rodziny flamandzkiej. Był członkiem założycielem Królewskiej Akademii Języka i Literatury Francuskiej w Belgii. Pisał w języku francuskim.
Utwory poetyckie
Debiutował pisanymi białym wierszem utworami poetyckimi z tomu Serres chaudes (1889), będącymi oryginalnym wkładem w estetykę symbolizmu; drugi i ostatni tom poezji, Quinze chansons (1900) — wybór z obu w: Utwory liryczne (1938) — choć tradycyjny w formie, klimatem niepokoju i poczucia zagrożenia nawiązywał do pierwszego zbioru.
Dramaty symbolistyczne
Niemal równocześnie Maeterlinck debiutował jako dramatopisarz; utwór Księżniczka Malena (1889, wydanie polskie 1900) dał początek teatrowi symbolistycznemu; szczątkowy dialog, pełen niedokończonych myśli i niedomówień, bierność ledwie określonych postaci oraz statyczność akcji czynią ze sztuki jeden z pierwszych przykładów współczesnego antyteatru; tajemnica, brak dosłowności, oszczędność środków werbalnych, wykorzystanie ciszy jako jednego z głównych elementów nastroju, tematyka śmierci i samotności człowieka wyróżniają tzw. pierwszy teatr, do którego zalicza się też m.in. dramaty: Intruz (1890, wydanie polskie 1894), Ślepcy (1890, wydanie polskie 1894), Peleas i Melisanda (1892, wydanie polskie 1894), na podstawie którego powstało libretto do opery C. Debusse’ego, Wnętrze (1894, wydanie polskie 1901), Tintagila (1894, wydanie polskie 1905); te ostatnie utwory Maeterlinck nazwał „dramatami dla marionetek”, uważając, że lalki manipulowane rękoma aktorów lepiej nadają się do przedstawienia archetypów i symboli. Kolejne, zwłaszcza powstałe po 1898, już nie tak przytłaczająco pesymistyczne, poruszają problematykę moralną, głoszą potrzebę pogodzenia się z życiem i poszukiwania szczęścia (np. Błękitny ptak 1908, wydanie polskie 1913).
Eseistyka
Eseistyczną twórczość Maurice Maeterlinck rozpoczął od publikacji Skarbu ubogich (1896, wydanie polskie 1926), w którym podsumowywał dziesięcioletni okres kształtowania się swojego światopoglądu (pozostawał pod wpływem Novalisa, flamandzkiego mistyka J. Ruysbroecka, Th. Carlyle’a, R.W. Emersona); późniejsze eseje, tematycznie zbliżone do drugiego teatru, ukazują Maeterlincka jako wnikliwego, dojrzałego obserwatora życia; w esejach Mądrość i przeznaczenie (1898, wydanie polskie 1925), Śmierć (1913, wydanie polskie 1928), L’hôte inconnu (1917), Wielka tajemnica (1921, wydanie polskie 1923) pisarz zgłębiał najistotniejsze zagadnienia egzystencji człowieka. Ważne miejsce w eseistycznej twórczości Maeterlincka zajmuje seria poświęcona życiu naturalnemu, m.in. Życie pszczół (1901, wydanie polskie 1949), Inteligencja kwiatów (1907, wydanie polskie 1928), Życie termitów (1926, wydanie polskie 1958). Najgłośniejszy z tych esejów Życie pszczół , w którym autor opisuje m.in. formowanie się pszczelego roju, przygląda się zachowaniom królowej i jej robotnic, przedstawia ich lot godowy ma poetycko-filozoficzny charakter, ujawnia wiele analogii między życiem pszczół i życiem ludzi. Mało znaną dziedziną pisarstwa Maeterlincka są nowele, publikowane 1886–94 w czasopismach literackich (m.in. Le Massacre des Innocents i Onirologie). W 1911 Maurice Maeterlinck otrzymał Nagrodę Nobla. Zmarł 5 V 1949 Nicei. Wywarł wielki wpływ na modernistyczny dramat europejski i na literaturę Młodej Polski (tłumaczony m.in. przez Z. Przesmyckiego).
Bibliografia
Dramaty wybrane, red. K. Pleśniarowicz, Kraków 1994.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia