Kandinsky Wassily

fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Kandinsky Wassily, ur. 4 XII 1866, Moskwa, zm. 13 XII 1944, Neuilly-sur-Seine,

rosyjski malarz, grafik i teoretyk sztuki.

Urodził się 4 XII 1866 w Moskwie. W 1886–92 studiował prawo i ekonomię na uniwersytecie w Moskwie; 1897–1900 w Monachium, uczył się malarstwa, początkowo w szkole A. Ažbégo, następnie w Akademii Sztuk Pięknych u F. von Stucka. Po ukończeniu studiów zaczął uczyć w szkole artystycznej grupy Die Phalanx, której był prezesem 1902–04. W 1903–08 podróżował, m.in. do Włoch, Rosji, Tunezji, Francji i Niemiec; 1906 uczestniczył w 2. wystawie grupy Die Brücke w Dreźnie; był jednym z założycieli (1909) Neue Künstlervereinigung w Monachium, z którego po ideowym rozłamie wyłoniła się grupa Der Blaue Reiter. Po wybuchu I wojny światowej wrócił do Rosji, gdzie po rewolucji październikowej został członkiem Wydziału Sztuki w Komisariacie Oświaty Ludowej, prowadził wykłady na uniwersytecie w Moskwie i we Wchutiemasie; był jednym z organizatorów (1921) Państwowej Akademii Wiedzy o Sztuce. Pod koniec 1921 powrócił do Niemiec; 1922–33 wykładał w Bauhausie; 1924, wraz w A. Jawlenskim, P. Klee i L. Feiningerem, założył grupę Die Blaue Vier; po 1933 opuścił Niemcy i osiedlił się we Francji, gdzie pozostał do końca życia. Zmarł 13 XII 1944 w Neuilly-sur-Seine.

Pointylistyczne pejzaże i sceny figuralne

Twórczość malarska Wassilego Kandinskiego kształtowała się pod wpływem secesji i neoimpresjonizmu; malował pointylistyczne pejzaże i sceny figuralne inspirowane folklorem i historią; w tym samym czasie tworzył secesyjne grafiki. W 1908–10 w jego pracach uwidocznił się wpływ postimpresjonizmu i fowizmu (gł. H. Matisse’a), a także sztuki ludowej, zwłaszcza bawarskich malowideł na szkle, rosyjskich ikon i łuboków; istotny wpływ na ówczesny światopogląd i dzieła artysty wywarły pisma teozoficzne, zainteresowanie spirytyzmem oraz szamańskimi wierzeniami i praktykami plemion syberyjskich, które badał jako uczestnik wypraw etnograficznych. W obrazach z tego okresu Kandinsky starał się stworzyć malarską syntezę rzeczywistości zewnętrznego i wewnętrznego świata artysty; tworzył studia pejzażowe (z czasem coraz bardziej oddalające się od realności) i kompozycje z nakładanych szybkimi pociągnięciami pędzla, zderzających się ze sobą plam czerwieni, żółci i zieleni (Krajobraz z wieżą 1909, Kościół w Murnau 1910). Teoretyczne podstawy swej sztuki przedstawił w rozprawie Über das Geistige in der Kunst (wydanie 1912), która wpłynęła na rozwój ekspresjonizmu i sztuki abstrakcyjnej.

Obrazy zwane impresjami i kompozycje abstrakcyjne

Po 1910 przeszedł do malowania swobodnych, abstrakcyjnych układów plam barwnych i linii, które nazywał improwizacjami, impresjami lub kompozycjami (Senna improwizacja 1913). Od końca 1. dekady XX w. Kandinsky rozszerzył swą twórczość o doświadczenia konstruktywizmu oraz suprematyzmu; zachowując charakterystyczną dekoracyjność i dynamikę, tworzył kompozycje abstrakcyjne, charakteryzujące się przejrzystością oraz geometryczną precyzją w kreśleniu poszczególnych elementów (Linia złamana 1930).

W 1926 opublikował kolejną rozprawę teoretyczną Punkt und Linie zu Flache. W ostatnim okresie twórczości zaczął stosować formy organiczne oraz rozjaśnił kolorystykę.

Kandinsky Wassily, Linia poprzeczna — Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen, Düsseldorf

Kandinsky Wassily, Żółty — Czerwony — Niebieski, 1925 — Musée National d’Art Moderne, Paryż

Kandinsky Wassily, Kościół w Murnau, 1910 — Städtische Galerie, Monachium

Kandinsky Wassily, Akwarela abstrakcyjna, 1910 — Narodowe Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Centrum Pompidou, Paryż

Kandinsky Wassily, W błękicie, 1925 — Kunstsammlung Nordrhein–Westfalen, Düsseldorf

Kandinsky Wassily, Krajobraz z domami, 1909 — Kunstmuseum, Düsseldorf

Kandinsky Wassili, Kompozycja abstrakcyjna, rysunek, 1910