Gehry Frank
 
Encyklopedia PWN
Gehry
[gẹri]
Frank Wymowa, właśc. Ephraim Owen Goldberg, ur. 28 II 1929, Toronto,
architekt amerykański, pochodzenia kanadyjskiego-żydowskiego.
Kalendarium
Urodził się 28 II 1929 w Toronto. W 1954 ukończył Uniwersytet Kalifornijski w Los Angeles. W latach 1956–57 studiował w Graduate School of Design na Uniwerystecie Harvarda w Cambridge. W 1961 odbył podróż do Francji, gdzie studiował architekturę średniowieczną oraz prace Le Corbusiera i B. Neumanna. Od 1972 wykłada tamże oraz na Uniwersytecie Yale w New Haven i University of South California w Los Angeles. W 1962 założył pracownię architektoniczną w Los Angeles. Laureat Nagrody Pritzkera 1989.
Deformacja przestrzeni
Budowle Gehry’ego stanowią rodzaj architektonicznego kolażu, do których konstrukcji używa rozmaitych, często nieprzystających do siebie materiałów. Jest to całkowicie amerykańska architektura, wyrosła z ducha południowokalifornijskiego populizmu, odznaczająca się żywiołowością i zawsze otwarta na eksperymenty. Gehry jest uważany za jednego z głównych przedstawicieli dekonstruktywizmu w architekturze współczesnej. Jego dzieła odznaczają się rzeźbiarskim traktowaniem form (wpływy C. Brâncusiego), zharmonizowaniem z otoczeniem, stosowaniem niekonwencjonalnych materiałów (blachy tytanowej) i zestawienia barw.
Realizacje
W 1978 Gehry zaprojektował dom własny w Santa Monica, o niewielkiej skali i przy użyciu siatek ogrodzeniowych, blachy, drewna i szkła, w historii architektury podawany jako kanoniczny przykład budowli dekonstruktywistycznej. W tym mieście wzniósł również Edgemar Center (1988) — zespół urbanistyczny o niewielkiej skali złożony z nieregularnie ukształtowanych budynków restauracyjnych, sklepowych i parkingu dla samochodów. W Los Angeles wzniósł siedzibę wydziału prawa Loyola University (1981), California Aerospace Museum (1982) i Salę Koncertową imienia Walta Disneya (1989–2003). Inne ważniejsze realizacje: Vitra Design Museum w Weil (1987–89), Nationale-Niderlande w Pradze (1996; tzw. „tańczący biurowiec”, zwany też Ginger i Fred, od pary słynnych tancerzy — Freda Astaire’a i Ginger Rogers), Museo Guggenheim w Bilbao w Hiszpanii (1997). W 1995 zaprojektował słynne już Energie Forum w Bad Oeynhausen, a w 2001 roku „Ronald McDonald Haus” — hotel dla rodzin chorych dzieci leczonych w pobliskiej klinice. W 2005 zostało ukończone muzeum sztuki współczesnej MARTa w Herford (wszystkie trzy obiekty w Niemczech). Gehry jest także autorem budowli industrialnych. W 1989 zaprojektował zakład przemysłowy Herman Miler Western Region Manufacturing and Distribution Facility w Rocklin w Kalifornii (fabryka mebli). Asymetrycznie usytuowane hale produkcyjne skupił wokół centralnego placu z dominującą nad całym kompleksem miedzianą pergolą mieszczącą cafeterię. Oprócz architektury Gehry zajmuje się także projektowaniem mebli. W 1972 po raz pierwszy została zaprezentowana seria mebli z tektury „Easy Edges”; w latach 80. stworzył serię mebli „Experimental Edges”; we współpracy z Knoll Group powstała seria mebli z giętego drewna. Dla Tiffany zaprojektował kolekcję biżuterii (2007). Obecnie Gehry pracuje nad projektem muzeum sztuki współczesnej (o największej przestrzeni wystawowej na świecie) będącego częścią planowanego kompleksu budowli dzielnicy kultury w Abu Dhabi (z udziałem największych sław światowej architektury); budowla ma pomieścić także centrum sztuki i techniki, obiekty edukacyjne, bibliotekę, archiwa i ośrodek badawczy.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Gehry Frank, Vitra Design Museum w Weil am Rhein (Niemcy)fot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Bilbao, Museo Guggenheim (F. Gehry), Hiszpaniafot. S. Kuruliszwili/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Gehry Frank, Fotel — Wystawa w Centrum Sztuki Współczesnej, Warszawa 1990fot. J. Kąkol/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia