Eco Umberto
 
Encyklopedia PWN
Eco
[ẹko]
Umberto Wymowa, ur. 5 I 1932, Alessandria (Piemont), zm. 19 II 2016, Mediolan,
włoski semiotyk, estetyk, pisarz i publicysta.
Kalendarium
Urodził się 5 I 1932 w Alessandrii (Piemont). Studiował filozofię pod kierunkiem L. Pareysona; pracował początkowo we włoskiej telewizji, następnie w wydawnictwie Bompiani, prowadząc jednocześnie wykłady na uniwersytecie w Turynie i Mediolanie; profesor wielu uniwersytetów, m.in.: 1966–69 we Florencji i od 1971 w Bolonii.
Nowa koncepcja interpretacji — teoria dzieła „otwartego”
Zajmuje się estetyką średniowieczną oraz problemami estetyki i kultury w ramach ogólnej teorii znaków (semiotyka); z tego zakresu opublikował m.in. prace: Dzieło otwarte. Forma, nieokreśloność w poetykach współczesnych (1962, wydanie polskie 1973), Trattato di semiotica generale (1975), Theory of Semiotics (1976) — dotyczącą bezpośrednio problematyki teorii kodów i tworzenia znaków w świetle Peirsowskiego pojęcia „nieograniczonej semiozy” (tj. nieograniczonej interpretacji), Lector in fabula: współdziałanie w interpretacji tekstów narracyjnych (1979, wydanie polskie 1994), Semiotics and the Philosophy of Language (1984) — rozważającą różnicę między strukturą słownika (odpowiadającego pojmowaniu języka jako zamkniętego, statycznego systemu konwencjonalnego językoznawstwa) a strukturą encyklopedii (nieskończonego modelu inferencyjnego, otwartego na nowe elementy), Nieobecna struktura (1991, wydanie polskie 1996, polski wybór Pejzaż semiotyczny 1972). Głosił teorię dzieła „otwartego” (charakterystycznego zwłaszcza dla sztuki współczesnej), z definicji nieokreślonego i wieloznacznego, skłaniającego tym samym odbiorcę do czynnego uczestnictwa w procesie twórczym.
Od Imienia róży do Królowej Loany
Sukces i sławę przyniosły Eco powieści, zwłaszcza Imię róży (1980, wydanie polskie 1987, ekranizacja J.J. Annauda 1986), misternie skonstruowana, wielopłaszczyznowa, łącząca elementy powieści grozy, literatury detektywistycznej, kroniki średniowiecznej, dyskursu filozoficznego i teologicznego, w ramach XIV-wiecznej historii tajemniczej śmierci mnichów w klasztorze benedyktyńskim i śledztwa prowadzonego przez uczonego franciszkanina. Wahadło Foucaulta (1988, wydanie polskie 1993) jest z kolei wielowątkową powieścią współczesną, w której elementy alchemii, astrologii, kabały i okultyzmu, historia różokrzyżowców i templariuszy łączą się z fascynacją technikami komputerowymi. Wyspa dnia poprzedniego (1994, wydanie polskie 1995) — XVII-wieczna historia rozbitka na jednej z wysp Fidżi, dotyczy głównie problemów czasu, jego względności, niemożności powrotu do okresu minionego. Osadzona w czasach Fryderyka I Barbarossy powieść Baudolino (2000, wydanie polskie 2001) nawiązuje w stylu do powieści łotrzykowskiej. Płomień królowej Loany (2004, wydanie polskie 2005) jest powieścią o dużym ładunku autobiograficznym, bogato ilustrowaną fotografiami z rodzinnego albumu pisarza, komiksami, znaczkami pocztowymi. Eco jest także autorem błyskotliwych, pełnych humoru tekstów publicystycznych, ogłaszanych głównie na łamach tygodnika „L’Espresso” (od 1965), wydanych m.in. w zbiorach Diariusz najmniejszy (1963, wydanie polskie 1995) i Secondo diario minimo (1992) — wybór polski w 3 tomach Zapisków na pudełku od zapałek (1993, 1994 i 1997).
Szkice o kulturze masowej
Zainteresowanie Eco kulturą masową dokumentuje m.in. zbiór szkiców Superman w literaturze masowej: powieść popularna — między retoryką a ideologią (1978, wydanie polskie 1996), Nowe środki masowego przekazu a przyszłość książki (1996, wydanie polskie 1996), Uniwersytet a mass media (1996, wydanie polskie 1996); prace z zakresu estetyki reprezentują Sztuka i piękno w średniowieczu (1987, wydanie polskie 1994), Historia piękna (2004, wydanie polskie 2005), teorii literatury — np. Poetyki Joyce’a (1966, wydanie polskie 1998) i Sześć przechadzek po lesie fikcji (1994, wydanie polskie 1995, wykłady wygłoszone na Uniwersytecie Harvarda w Cambridge); ponadto m.in. wybór szkiców Semiologia życia codziennego (wydanie polskie 1996), O bibliotece (1983, wydanie polskie 1990), Interpretacja i nadinterpretacja (1992, wydanie polskie 1996), Pięć pism moralnych (1997, wydanie polskie 1999), polski wybór Czytanie świata (1999), zbiór felietonów i komentarzy Rakiem. Gorąca wojna i populizm mediów (2006, wydanie polskie 2007), będący opisem politycznych, obyczajowych i kulturowych przemian w świecie globalizacji.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia