Bakunin Michaił A.
 
Encyklopedia PWN
Bakunin Michaił A., ur. 18 V 1814, Priamuchino (gubernia twerska), zm. 1 VII 1876, Berno,
rosyjski teoretyk anarchizmu i działacz rewolucyjny.
Cytat
Kalendarium
Od 1840 za granicą; 1848 brał udział w Zjeździe Słowiańskim; 1849 uczestniczył w powstaniu w Dreźnie, za co został skazany na karę śmierci (zamienioną na dożywocie); po ułaskawieniu 1851 wydany Rosji; zesłany na Syberię, 1861 zbiegł do Wielkiej Brytanii. Popierał powstanie styczniowe w Polsce, wiążąc z nim nadzieje na powstanie ogólnosłowiańskie; 1864 założył tajną organizację spiskową Bractwo Międzynarodowe, a 1868 — Międzynarodowy Alians Demokracji Socjalistycznej, który przyłączył się do I Międzynarodówki; w wyniku konfliktu z K. Marksem 1872 usunięty z I Międzynarodówki, 1873 utworzył Międzynarodówkę anarchistyczną, która działała do 1878 i miała duże wpływy głównie w Szwajcarii, Włoszech, Hiszpanii i Francji. Głoszona przez Bakunina taktyka walki spiskowo-terrorystycznej wywarła również wpływ na ruch narodników w Rosji; w poglądach filozoficznych i społeczno-politycznych ewoluował od heglizmu do anarchistycznego radykalizmu, w którym anarchistyczną ideę wolności jednostki połączył z ideą kolektywnej własności; rozwijał anarchistyczną krytykę państwa, był zwolennikiem rewolucji społecznej, której celem bezpośrednim byłaby jego likwidacja; uważał, że rewolucja powinna być przygotowana przez tajną organizację spiskową; Dieu et l’état (1871), L’état et anarchie (1873), w tłumaczeniu polskim Pisma wybrane (1965).
Bibliografia
H. TEMKIN Bakunin i antynomie wolności, Warszawa 1964;
M. WALDENBERG Michał Bakunin, w: tegoż Prekursorzy Nowej Lewicy, Kraków–Wrocław 1985.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia