Arendt 
, ur. 14 X 1906, Hanower, zm. 4 XII 1975, Nowy Jork,
amerykańska filozof i politolog, pochodzenia żydowskiego.
[ạ̈rənt]
Hannah , ur. 14 X 1906, Hanower, zm. 4 XII 1975, Nowy Jork,
Arendt Hannah
Encyklopedia PWN
fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Urodziła się 14 X 1906 w Hanowerze. Studiowała na uniwersytecie w Marburgu, Fryburgu Bryzgowijskim i Heidelbergu. Była uczennicą M. Heideggera, E. Husserla, K. Jaspersa (pod jego kierunkiem 1929 napisała doktorat Der Liebesbegriff bei Augustin). Od 1933 przebywała na emigracji, najpierw we Francji, od 1940 w USA, gdzie podjęła aktywną działalność w organizacjach żydowskich, m.in. współpracowała z lewicowym „Partisan Review”, w latach 1949–52 była dyrektorem Jewish Cultural Reconstruction. W 1955–75 wykładała m.in.: na Uniwersytecie Kalifornijskim (1955), Uniwersytecie Princeton, uniwersytecie w Chicago (1956, 1963–67) i New School for Social Research w Nowym Jorku (1967–75).
Korzenie totalitaryzmu
W 1951 ukazała się najbardziej znana praca Arendt Korzenie totalitaryzmu (wydanie polskie poza cenzurą t. 1–2 1989), w której przedstawiła teorię totalitaryzmu. Poszukując historycznych źródeł totalitaryzmu, wskazała na ukształtowanie się w XIX-wiecznej Europie państw narodowych, w których modelowaniu szczególną rolę odegrał antysemityzm. Tym, co odróżnia analizę totalitaryzmu dokonaną przez Arendt od innych jest nie tylko podkreślenie wagi antysemityzmu w ukształtowaniu się państwa totalitarnego, lecz zwrócenie uwagi na równie istotny fakt budowania totalitaryzmu przez zniszczenie najpierw sfery politycznej, a potem prywatnej. Panowanie totalitarne opiera się na całkowitym osamotnieniu jednostki, na jej izolacji od świata zewnętrznego (rodziny, przyjaciół, grupy społecznej). Państwo totalitarne mogło osiągnąć swój cel tylko poprzez zmasowany terror, ściśle związany z wszechobecną propagandą i metodyczną indoktrynacją.
Kryzysy polityczne i rewolucje
W 1961 ukazał się zbiór esejów Między czasem minionym a przyszłym (wydanie polskie 1994), w którym Arendt starała się odpowiedzieć na pytanie o przyczyny głębokiego kryzysu politycznego lat 20. i 30. Według Arendt fundamentem dającym trwałość ustrojowi republikańskiemu była „rzymska trójca: religia–autorytet–tradycja”, którą następnie przejęło chrześcijaństwo. Wraz z podważeniem przez nowożytnych myślicieli zasadności i prawomocności odwoływania się do tradycji i autorytetu w życiu narodów dokonywały się przemiany zmierzające do zacierania się antycznej dystynkcji obszaru prywatnego i publicznego. Jednostka, w opinii Arendt, stawała się całkowicie wyalienowana, a społeczności europejskiej ulegały atomizacji. Wszystko to musiało prowadzić do wzrostu napięć społecznych, do łączenia się ludzi w grupy interesu, w których autorytet został zastąpiony przez cele mające charakter ideologiczny. Tradycja w tym kontekście stawała się zbyteczna, masy były raczej skłonne ulegać wpływom ideologów nawołujących do rozbicia dotychczasowych, niewłaściwych i niesprawiedliwych struktur politycznych. Wynikiem tych zjawisk początkowo były bunt lub/i rebelia, natomiast w czasach nowożytnych — rewolucja. Wątek analizy zjawiska rewolucji Arendt kontynuowała w pracy O rewolucji (1963, wydanie polskie 1991). Dopełnieniem rozważań dotyczących przymusu i terroru była teza o racjonalizacji, a wręcz banalności zła, przedstawiona w książce poświęconej procesowi A. Eichmanna Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła (1963, wydanie polskie 1987). Zwieńczeniem kariery naukowo-pisarskiej miało być 3-tomowe dzieło The Life of the Mind; po śmierci Arendt, 1978 ukazały się jedynie 2 tomy jej refleksji filozoficznej: Myślenie (wydanie polskie 1991) i Wola (wydanie polskie 1996). W pracy tej Arendt zawarła główne przemyślenia dotyczące natury oraz celowości myślenia, woli oraz sądzenia — uznając ich całkowitą autonomię zarówno w sensie celu, jak i praw, wg których funkcjonują. Tak zarysowane poglądy filozoficzne stanowiły dopełnienie jej teorii z zakresu filozofii polityki. Zmarła 4 XII 1975 w Nowym Jorku.
Inne prace Arendt: Men in Dark Times (1968), On Violence (1970), Crisis of the Republic (1972), Lectures on Kant’s Political Philosophy (1982), O przemocy. Nieposłuszeństwo obywatelskie (polski wybór 1998), Kondycja ludzka (1958, wydanie polskie 2000).
