• żelazostopy, ferrostopy, stopy wstępne żelaza,
    stopy żelaza z metalami i niemetalami służące do wprowadzania dodatków stopowych do stali, staliwa i żeliwa, rzadziej do stopów nieżelaznych (np.: żelazowolfram, żelazomolibden, żelazoniob — do wprowadzania odpowiednio wolframu, molibdenu i niobu do stopów);
  • żelazowce,
    pierwiastki chemiczne tworzące 8. grupę układu okresowego pierwiastków: żelazo (Fe), ruten (Ru), osm (Os) i promieniotwórczy has (Hs), którego właściwości nie są zbadane;
  • żelbet,
    rodzaj betonu zbrojonego.
  • żelgruda,
    półprodukt hutn. w postaci grudek zawierających ok. 95% żelaza;
  • żeliwiak, kopulak,
    najstarszy, powszechnie stosowany piec odlewniczy, w którym wytapia się ponad 90% żeliwa;
  • żeliwo,
    stop żelaza z węglem (2,11–4% węgla) i pierwiastkami pochodzącymi z procesu metalurgicznego (mangan, krzem, fosfor, siarka) lub dodatkami stopowymi;
  • żeliwo ciągliwe,
    żeliwo otrzymywane przez długotrwałe wyżarzanie w wysokiej temperatury i odpowiedniej atmosferze żeliwa białego;
  • żeliwo połowiczne, żeliwo pstre,
    żeliwo o szarym przełomie z jasnymi wtrąceniami, zawierające węgiel częściowo w postaci grafitu, częściowo cementytu.
  • żelowanie,
    proces, w trakcie którego zol lub roztwór przekształca się w żel;
  • Żemaitis Kiejstut, ur. 18 III 1906, Piotrków Trybunalski, zm. 29 III 1973, Kraków,
    metalurg;
  • Żenczykowski Wacław, ur. 26 XI 1897, Kielce, zm. 18 II 1957, Zurych,
    inżynier budowlany;
  • Żiguli,
    marka niektórych wersji ros. samochodów Lada, produkowanych w zakładach WAZ od 1970 na rynek wewnętrzny.
  • żłobienie termiczne,
    wykonywanie rowków, np. w metalu, palnikami gazowymi (żłobienie gazowe) lub łukiem elektrycznym — z jednoczesnym wydmuchiwaniem stopionego metalu sprężonym powietrzem (żłobienie łukowe).
  • żłobkowanie,
    technol. wygniatanie w wyrobach blaszanych rowków usztywniających;
  • Żłóbek,
    astr. gromada otwarta w gwiazdozbiorze Raka, → Praesepe.
  • żmijka,
    żegl. lina do mocowania przedniego liku żagla do masztu;
  • Żmurko Wawrzyniec, ur. 9 VII 1824, Jaworowo k. Lwowa, zm. 3 IV 1889, Lwów,
    matematyk i konstruktor przyrządów matematycznych;
  • Żorawski Kazimierz Paulin, ur. 22 VI 1866, Szczurzyn k. Ciechanowa, zm. 23 I 1953, Warszawa,
    matematyk;
  • żorżeta
    [fr.],
    lekka, rzadka tkanina jedwabna, bawełniana lub wełniana, z silnie skręconej przędzy (tzw. krepowej), o splocie płóciennym (tkackie sploty); w osnowie i wątku ma kolejno 2 nitki o przeciwnym kierunku skrętu,
  • żółcień chromowa, żółcień królewska, chromian(VI) ołowiu(II), PbCrO4,
    żółty pigment nieorg.;
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia