• apoha
    [sanskr. apoha ‘wykluczenie’, ‘wyłączenie’],
    w indyjskiej filozofii języka koncepcja stworzona przez Dignagę (V–VI w.) i rozwinięta przez Dharmakirtiego (VII w.), zgodnie z którą słowa — z natury wyrażające pojęcia ogólne, a używane w odniesieniu do rzeczy jednostkowych — desygnują konkretne rzeczy jednostkowe przez negację wszystkich indywiduów nie objętych polem semantycznym tychże słów;
  • apollińska forma,
    filoz. w estetyce F. Nietzschego (Narodziny tragedii) jedna z form sztuki klasycznej, charakteryzująca się harmonią, umiarkowaniem, duchowością; źródło doskonałości formalnej, porządku linii, plastycznej subtelności;
  • apolliński,
    filoz. właściwy Apollinowi (harmonijny, umiarkowany, powściągliwy, racjonalny);
  • Apollonios z Tyany, gr. Apollṓnios, łac. Apollonius, żył w I w. n.e.,
    filozof grecki;
  • Apollonios z Tyru, gr. Apollṓnios, łac. Apollonius, żył w 1. poł. I w.,
    filozof grecki;
  • aponia
    [gr. aponía ‘lenistwo’, ‘bezbolesność’],
    filoz. termin używany zamiennie lub łącznie z ataraksją; oznacza spokój duszy i umysłu, pogodę ducha, uznawane przez wielu filozofów staroż. za cel życia szczęśliwego.
  • aporia
    [gr. aporía ‘bezdroże’, ‘trudność’, ‘bezradność’],
    filoz. trudność w rozumowaniu, pozornie nie dająca się przezwyciężyć;
  • aposterioryzm
    [łac.],
    filoz. stanowisko w teorii poznania, wg którego prawdziwe poznanie zawsze opiera się na doświadczeniu lub dochodzi do skutku po doświadczeniu (a posteriori), a dla swego uzasadnienia wymaga bezpośredniego lub pośredniego odwołania się do doświadczenia, które przesądza o prawdziwości wiedzy (zwłaszcza wiedzy naukowej);
  • aprioryzm
    [łac.],
    filoz. pogląd, wg którego istnieje wiedza aprioryczna niezależna od doświadczenia (a priori) i je warunkująca;
  • arabska filozofia średniowieczna, filozofia arabska, filozofia muzułmańska, filozofia arabsko-muzułmańska,
    powstała na gruncie filozofii greckiej oraz religii muzułmańskiej.
  • arche
    [gr. archḗ ‘początek’, ‘zasada’, ‘pryncypium’],
    termin wprowadzony do filozofii najprawdopodobniej przez Anaksymandra z Miletu, który określał nim pierwszą i ostateczną rzeczywistość, czyli tworzywo, z którego powstały wszystkie rzeczy;
  • Archedemos z Tarsu, Archédēmos Társeios, żył w II w. p.n.e.,
    filozof grecki;
  • Archelaos z Aten, Archélaos, żył w V w. p.n.e.,
    filozof grecki;
  • archetyp
    [gr.],
    filoz. pierwowzór, prawzór, najdoskonalszy wzór;
  • „Archiv für Geschichte der Philosophie”
    [arśị:f fü:r gəszı̣śtə dr filo:zofị:],
    niem. czasopismo filoz., wyd. od 1888 w Berlinie;
  • „Archives de Philosophie”
    [arszị:w dö filozofị],
    kwartalnik filoz., wyd. od 1923 w Paryżu przez jezuitów;
  • „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej”,
    rocznik Inst. Filozofii i Socjologii PAN, wyd. od 1957;
  • Archytas z Tarentu, ur. ok. 428, Tarent, zm. ok. 365 p.n.e.,
    gr. matematyk, fizyk i filozof, także mąż stanu (strateg);
  • Ardigò Roberto, ur. 28 I 1828, Casteldidone (prow. Cremona), zm. 15 IX 1920, Mantua,
    filozof włoski;
  • Arejos Didymos z Aleksandrii, gr. Áreios Dídymos, łac. Arius Didymus, żył w I w. p.n.e.,
    gr. retor, gramatyk i filozof;
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia