żywności produkcja,
produkcja artykułów spoż. i napojów, w szerszym znaczeniu działalność związana z uzyskiwaniem roln. produktów roślinnych (płody rolne) i zwierzęcych (mięso, tłuszcze), produktów z runa leśnego (jadalne owoce leśne, grzyby), pozyskiwaniem ryb i in. produktów morza, oraz przetwarzanie tych produktów na artykuły żywnościowe do szybkiego spożycia lub nadające się do przechowywania;
żywności produkcja
Encyklopedia PWN
w szerszym znaczeniu działalność związana z uzyskiwaniem roln. produktów roślinnych (płody rolne) i zwierzęcych (mięso, tłuszcze), produktów z runa leśnego (jadalne owoce leśne, grzyby), pozyskiwaniem ryb, małży, krewetek, oraz przetwarzanie tych produktów na artykuły żywnościowe do szybkiego spożycia lub nadające się do przechowywania; w węższym znaczeniu produkcja żywności obejmuje tylko przetwarzanie; termin wprowadzony od 1994 do ewidencji i statystyki w Polsce, zgodnie z Eur. Klasyfikacją Działalności (EKD) na miejsce obowiązującego do 1993 systemu Klasyfikacji Gospodarki Nar. (KGN), odpowiadający dawnemu przemysłowi spoż. i jego branżom; gł. jej grupy: produkcja, przetwórstwo i konserwowanie mięsa i produktów mięsnych; przetwarzanie i konserwowanie ryb i produktów rybołówstwa; przetwórstwo owoców i warzyw; produkcja olejów i tłuszczów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego; produkcja artykułów mleczarskich; wytwarzanie produktów przemiału zbóż, skrobi i produktów skrobiowych; produkcja gotowych pasz dla zwierząt; produkcja pozostałych artykułów spoż. (m.in. wyrobów piekarniczych, ciastkarskich i cukierniczych, produkcja cukru, produkcja makaronów, produkcja przypraw, produkcja homogenizowanych artykułów żywnościowych i żywności dietetycznej); produkcja napojów.
Produkcję żywności charakteryzują: ścisłe związki z roln. bazą surowcową, a dla niektórych produktów także z rybołówstwem i leśnictwem (runo leśne), niska trwałość oraz znaczna podatność na zepsucie zarówno surowców jak i wyprodukowanych z nich artykułów spoż., duże wahania sezonowe podaży surowców rolnych i w związku z tym konieczność gromadzenia zapasów i rezerw — stąd potrzeba rozwoju przechowalnictwa i chłodnictwa; swoistą cechą artykułów spoż. i napojów, będących produktami pierwszej potrzeby, jest także konieczność ciągłego (niekiedy codziennego) zaopatrywania się w nie przez konsumentów, a co za tym idzie ścisłe powiązanie produkcji i dystrybucji żywności z polityką wyżywienia. W większości krajów produkcja artykułów spoż. i napojów, jako ważny element bezpieczeństwa żywnościowego, podlega ochronie ze strony polityki własnego państwa (różne formy interwencjonizmu agrarnego, wprowadzanie norm w odniesieniu do żywności, np. zdrowotności), natomiast w handlu międzynar. stanowi przedmiot walki konkurencyjnej, a także restrykcji i barier handl. w eksporcie i imporcie. Wśród przem. i rzemieślniczych zakładów produkujących artykuły spoż. i napoje przeważają na ogół zakłady małe i średnie, lokalizowane gł. w roln. rejonach produkcji surowca bądź w miejskich ośr. konsumpcji (zbytu); charakteryzuje je niski poziom koncentracji.
Ze względu na dużą różnorodność przetwarzanych surowców, jak i stosowanych technologii w produkcji żywności wyodrębnia się m.in. cukrownictwo, krochmalnictwo, mleczarstwo, młynarstwo, olejarstwo, piekarstwo, cukiernictwo, przetwórstwo mięsa, przetwórstwo owocowo-warzywne, serowarstwo, gorzelnictwo, piwowarstwo, winiarstwo. Rozwój hist. poszczególnych dziedzin nie był równoczesny ani nie przebiegał identycznie, do najstarszych z nich zalicza się młynarstwo, piwowarstwo, winiarstwo, natomiast w zasadzie dopiero w XX w. została zapoczątkowana produkcja mrożonej żywności (mrożonki), koncentratów spożywczych, odżywek. Rozwój produkcji artykułów spoż. i napojów jest kształtowany z jednej strony przez ogólne społ.-ekon. warunki zapotrzebowania (popytu) na żywność, wynikające z przyrostu liczby ludności i poziomu jej dochodów oraz preferencji konsumpcyjnych, z drugiej zaś strony będzie wynikał z dalszego postępu w dziedzinie technologii żywności. Konsumenci pragną żywności wygodnej, bezpiecznej i ekon. w użyciu, jaką osiąga się przez wysoki stopień przetwórstwa, równocześnie jednak zwiększa się zainteresowanie żywnością naturalną, zdrowszą, której produkcja uwzględnia w większym stopniu aspekty ekologiczne. W technologii żywności i mechanizacji produkcji artykułów spoż. i napojów obserwuje się zwiększenie udziału biotechnologii i technologii enzymatycznej; rozwija się materiałoznawstwo żywności (m.in. badania w zakresie struktury molekularnej żywności, tekstury); następuje postęp w mechanizacji i automatyzacji linii produkcyjnych, komputeryzacji procesów przetwarzania i zarządzania, z równoczesnym uwzględnieniem stale rosnących wymagań w zakresie ochrony środowiska.
W Polsce również na pocz. XXI w. produkcja żywności zajmowała czołowe miejsce wśród wszystkich działów działalności produkcyjnej, zarówno pod względem wielkości produkcji, jak i zatrudnienia; polską produkcję żywności cechuje na ogół dobra jakość surowców i produktów oraz wysoka zdrowotność, choć niekiedy ustępuje zagr. pod względem asortymentu, poziomu technologii i mechanizacji, estetyki opakowań. Podobnie jak w wielu rozwiniętych krajach, również w Polsce obserwuje się szybki wzrost produkcji koncentratów spoż., mrożonek, wyrobów paczkowanych, żywności dla dzieci (odżywek) oraz żywności niskoenerg. (niskokalorycznej), dietetycznej, dla diabetyków itp.
Włodzimierz Kamiński