zamek

zamek,

techn.:

1) W budowie maszyn urządzenie do łączenia lub zabezpieczania w ustalonym położeniu określonych elementów; np. z. zaworowy łączy trzon zaworu silnika spalinowego z miseczką, na której opiera się sprężyna zaworowa, z. łopatkowy zabezpiecza przed wypadnięciem łopatek turbiny, wprowadzonych do wrębów wirnika.

2) Urządzenie do ryglowania drzwi, szuflad itp.; gł. częścią każdego z. jest mechanizm zapadkowo-zasuwkowy, który steruje przesuwaniem zasuwki; do blokowania zasuwki lub zapadki (tzw. rygla) służą sprężynujące zastawki blokujące; zasuwkę można odblokować i przesunąć wyłącznie kluczem lub klamką (w przypadku z. wpuszczanych) bądź od zewnątrz kluczem, a od wewnątrz klamką (w z. wierzchnich); z. bębenkowe (np. typu Yale) mają mechanizm bębenkowy, w którym są umieszczone zastawki kołeczkowe lub kulkowe, ich rozmieszczenie i wysokość podnoszenia (dla każdej zastawki inna) odpowiadają szyfrowanemu układowi nacięć (ząbków) klucza; po odblokowaniu bębenka możliwe jest jego obrócenie i przesunięcie zasuwki; niektóre z., np. zapadkowe, zapadkowo-zasuwkowe, mają sprężynującą zapadkę lub zasuwkę, która umożliwia ich samoczynne ryglowanie podczas zamykania (z. zatrzaskowe); z. sterowane elektrycznie (z. elektromechaniczne) dzielą się na elektromagnetyczne (elektrozaczepy) i elektromotoryczne. Gł. do celów specjalnych (np. do ryglowania drzwi kas pancernych, garaży, domów) używa się z. szyfrowych (mech. lub elektroniczny), otwieranych przez nastawienie odpowiedniej kombinacji cyfr lub liter, powodujące odblokowanie zastawek lub urządzenia ryglującego.