wzmocnienie

wzmocnienie,

psychol. termin wprowadzony przez I. Pawłowa, przejęty i stosowany w behawiorystycznych teoriach uczenia się (behawioryzm) na oznaczenie faktu, że pewne zdarzenia (stany rzeczy) występujące w następstwie zachowań zwiększają prawdopodobieństwo pojawienia się tych zachowań w przyszłości w podobnych sytuacjach;

w warunkowaniu klas. (pawłowowskim) wzmocnienie polega na podawaniu bodźca bezwarunkowego bezpośrednio po bodźcu warunkowym, w wyniku czego reakcja warunkowa ulega utrwaleniu; w schemacie warunkowania instrumentalnego lub sprawczego bodziec wzmacniający (np. pokarm) następuje po spontanicznie wykonanej reakcji. Oprócz wzmocnienia pozytywnego, polegającego na zastosowaniu bodźca nagradzającego, wyróżnia się wzmocnienie negatywne, polegające na wycofaniu bodźca przykrego; wzmocnienia negatywnego nie należy utożsamiać z karą, której działanie polega na hamowaniu spontanicznych reakcji, podczas gdy działanie wzmocnienia negatywnego na wzmacnianiu takich reakcji, które pozwalają na wyzwolenie się od szkodliwego bodźca. Zaprzestanie wzmacniania powoduje stopniowe zanikanie reakcji, czyli jej wygasanie; przebiega ono znacznie szybciej, gdy reakcja została wytworzona w wyniku wzmocnienia regularnego (reakcja była wzmacniana za każdym razem) niż w przypadku wzmocnienia nieregularnego (gdy tylko niektóre reakcje były wzmacniane). Stwierdzono też występowanie wzmocnienia wtórnego, gdy rolę wzmocnienia przejmuje bodziec pocz. obojętny, skojarzony z pierwotnym bodźcem wzmacniającym.