wyboczenie

wyboczenie,

techn. wygięcie pręta związane z przejściem elementu konstrukcyjnego ze stanu równowagi statecznej w stan niestateczny.

W. prętów smukłych następuje, gdy naprężenia ściskające są mniejsze od granicy sprężystości (w. sprężyste), wielkość wywołującej je siły kryt. F_kr określa wzór Eulera: F_kr = nπ²EI / d², gdzie E jest modułem Younga, I osiowym momentem bezwładności, d długością pręta, a n współczynnikiem zależnym od sposobu zamocowania pręta; w chwili pojawienia się w. pręt przechodzi od równowagi pierwszego rodzaju, odpowiadającej skróceniu pręta bez skrzywienia osi, do równowagi drugiego rodzaju, odpowiadającej w. W prętach mniej smukłych w. zachodzi przy naprężeniach wyższych od granicy sprężystości (w. elastoplastyczne); do obliczenia siły kryt. stosuje się wówczas wzory empiryczne. W belkach cienkościennych o wydłużonym przekroju poprzecznym, zginanych w jednej płaszczyźnie, po osiągnięciu przez obciążenie pewnej kryt. wartości następuje zmiana kształtu (zwichrzenie — w. skrętno-giętne) połączona ze skręceniem i dodatkowym zgięciem w kierunku poprzecznym. W. jest szczególnym przypadkiem utraty stateczności układów sprężystych. Uwzględnienie w. przy obliczeniach konstrukcyjnych jest bardzo ważne.