ustawy o reformie wyborczej

ustawy o reformie wyborczej, Reform Acts, od 1867 oficjalnie Representation of the People Acts,

ustawy bryt. wprowadzające reformy prawa wyborczego do Izby Gmin.

Przełomowe znaczenie miała reforma z 1832, zw. wielką, która dokonała zmian w anachronicznym i niejednolitym systemie wyborczym (sięgającym późnego średniowiecza); dokonano korekt w podziale kraju na okręgi wyborcze: mandaty poselskie straciło 56 tzw. zgniłych miasteczek, a 30 małych miast straciło po 1 mandacie (z 2 posiadanych); przyznano je dużym miastom przem. (jak Birmingham, Leeds, Manchester, dotąd nie reprezentowanym w Izbie Gmin) i niektórym hrabstwom; uporządkowano prawa wyborcze (ale nie ujednolicono ich) i obniżono kryteria majątkowe uprawniające do głosowania: w miastach prawo głosu objęło warstwy zamożne i klasę średnią, a w hrabstwach zyskali je (oprócz właścicieli ziemskich) zamożni dzierżawcy; oblicza się, że w wyniku reformy elektorat wzrósł z 516 tys. do 809 tys. osób (na 24 mln mieszk. państwa) i stanowił 1/5 dorosłych mężczyzn w Anglii, 1/8 w Szkocji i 1/20 w Irlandii.

Ustawy z 1867 (dla Anglii z Walią) i 1868 (dla Szkocji) obniżyły majątkowe kryteria wyborcze, gł. w miastach (prawo głosu zyskały grupy mniej zamożne, jak wykwalifikowani robotnicy); kontynuowano też redystrybucję mandatów poselskich; elektorat wzrósł do 2,4 mln (na 31,5 mln mieszk.).

Reforma 1884 po raz pierwszy ujednoliciła kryteria wyborcze dla całego państwa (prawo głosu uległo rozszerzeniu gł. o robotników rolnych); elektorat wzrósł do 5,7 mln (na 36 mln) i stanowił ok. 2/3 dorosłych mężczyzn w Anglii, 3/5 w Szkocji i 1/2 w Irlandii. Ustawy z XIX w. zachowywały zasadę, iż prawa wyborcze przysługują mężczyznom spełniającym określone wymagania majątkowe. Ustawa 1918 przyznała prawo głosu wszystkim mężczyznom powyżej 21 lat i (z pewnymi ograniczeniami) kobietom powyżej 30 lat; 1928 zrównano prawa kobiet.