transformacyjna gramatyka

transformacyjna gramatyka,

termin oznaczający najczęściej gramatykę oprac. przez amer. lingwistę Z.S. Harrisa;

istnieje wiele wersji transformacyjnej gramatyki znacznie różniących się od siebie; ob. można wyróżnić 2 gł. teorie oparte na metodzie transformacji; Z. Harris jest twórcą tzw. niegeneratywnej gramatyki transformacyjnej, w której reguły transformacji nie mają wyznaczonego kierunku działania; przekształcają one jedne konstrukcje tekstowe w drugie przy zachowaniu tej samej wartości semantycznej obu konstrukcji, np. Janek wyjechał, wyjazd Janka; w procedurze transformacyjnej zmienia się tylko budowa gramatyczna; log. i naturalną konsekwencją transformacjonizmu Z. Harrisa jest generatywizm, który traktuje gramatykę jako zbiór reguł generowania, czyli tworzenia struktur tekstowych na podstawie określonego inwentarza jednostek; zasady gramatyki generatywnej rozwinął uczeń Z. Harrisa, N. Chomsky; połączył on obie te metody w jedną całość, tworząc gramatykę generatywno-transformacyjną; Harris traktował transformację w sposób jednostkowy i konkretny, u Chomsky’ego jest ona ujmowana w sposób systemowy i abstrakcyjny; generatywność przestaje mieć charakter stat. i polega na formułowaniu reguł przechodzenia struktur głębokich w struktury powierzchniowe; język jest rozumiany jako system reguł generatywno-transformacyjnych i ma charakter operacyjny, a nie wyłącznie czysto deskryptywny (stat.).