towarzystwa kredytowe ziemskie
 
Encyklopedia PWN
towarzystwa kredytowe ziemskie,
instytucje kredytu hipotecznego ziemskiego;
pośredniczące między nimi a posiadaczami wolnych środków pieniężnych. Towarzystwa emitowały papiery wartościowe (listy zastawne), które nabywcom przynosiły ustalony procent; listy zastawne były zabezpieczone na hipotekach nieruchomości należących do wszystkich dłużników — członków Towarzystwa, dając lepszą gwarancję niż pożyczka zabezpieczona na hipotece jednej nieruchomości. Na ziemiach polskich towarzystwa powstawały od 1821 i działały do 1939 (niektóre zlikwidowano dopiero po 1945). W Królestwie Polskim 13 VI 1825 powstało w Warszawie Towarzystwo Kredytowe Ziemskie (TKZ), mające na celu ułatwienie spłacenia długów obciążających prywatną własność ziemską oraz pomoc finansową udzieloną rządowi Królestwa przez przyznanie długoterminowych pożyczek pod zastaw dóbr narodowych; po reformie uwłaszczeniowej 1864 głównym celem TKZ stało się ułatwienie ziemianom przestawienia ich majątków na tory gospodarki kapitalistycznej; warunkiem członkostwa TKZ był odpowiedni obszar i wartość dóbr mających korzystać z pożyczki (tylko dobra wielkie i średnie); od 1871 mogły do niego należeć również gospodarstwa chłopskie o areale co najmniej 60 morgów (ok. 33,6 ha); początkowo maksymalna wysokość pożyczki wynosiła 3/5, od 1869 — 1/2 wartości dóbr; 1870 do TKZ należało 4858 majątków, a 1913 — 9778; TKZ istniało do IX 1939. W zaborze pruskim 15 II 1821 utworzono Towarzystwo Kredytowe Ziemskie w Wielkim Księstwie Poznańskim, zlikwidowane 1877; od 1857 działało Towarzystwo Kredytowe dla Prowincji Poznańskiej, pod niemieckim zarządem, od 1877 jedyne w pruskim zaborze. W Galicji 3 XI 1841 powstał Galicyjski Stanowy Zakład Kredytowy, działający pod zwierzchnictwem galicyjskiego Sejmu Krajowego; początkowo udzielał kredytu tylko prywatnej własności ziemskiej, od 1843 także własności kościelnej, gmin, korporacji, zakładów i fundacji; od 1867 stowarzyszenie to działało samodzielnie jako Galicyjskie Towarzystwo Kredytowe Ziemskie, od 1928 pod nazwą Towarzystwo Kredytowe Ziemskie we Lwowie; istniało do IX 1939.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia