teorie konwergencji

teorie konwergencji,

politol. ogólna nazwa teorii, propagowanych głównie na Zachodzie, zakładających stopniowe upodabnianie się społeczeństw kapitalistycznego i komunistycznego, którego wynikiem miał być trzeci, pośredni typ ustroju społeczno-ekonomicznego i politycznego; za przejawy procesu konwergencji uznawano podobieństwa między tymi społeczeństwami w zakresie: upowszechniania planowania gospodarczego oraz naukowych metod i technik produkcji i zarządzania, poziomów rozwoju gospodarczego, stylów życia, postępującej dezideologizacji.

Do popularyzacji idei konwergencji po II wojnie światowej przyczynili się przede wszystkim P.A. Sorokin oraz J. Burnham. Największy jednak rozgłos t.g. zyskały w latach 60. i 70. XX w., zwłaszcza teorie: R. Arona (społeczeństwa przemysłowego), W.W. Rostowa (społeczeństwa masowej konsumpcji), W.S. Buckinghama (jednolitego systemu ekonomicznego), J. Tinbergena (wspólnego i optymalnie mieszanego ustroju), E. Böttchera (skokowej konwergencji) i W. Webera (konwergencji systemów gospoda Wschodu i Zachodu). Większość z nich nawiązywała do teorii: biurokracji M. Webera, menedżeryzmu Burnhama, społeczeństwa poprzemysłowego Arona i D. Bella. Współczesną odmianę t.g. stanowi koncepcja „końca historii” F. Fukuyamy (Koniec historii 1992, wyd. pol. 1996), zgodnie z którą liberalna demokracja jest ostatnią, najwyższą fazą ideol. ewolucji ludzkości.