stan wyjątkowy

stan wyjątkowy,

instytucja prawa wewnętrznego o charakterze nadzwyczajnym, przewidująca możliwość czasowego ograniczenia określonych praw i swobód obywatelskich, podobna do stanu wojennego;

w II RP stan wyjątkowy regulowała ustawa z 1937, która przewidywała możliwość czasowego zawieszenia następujących swobód obywatelskich: wolności osobistej, nietykalności mieszkania, wolności słowa, tajemnicy korespondencji, wolności zrzeszeń; stan wyjątkowy zarządzała Rada Ministrów na wniosek min. spraw wewn. i za zezwoleniem prezydenta; instytucję stanu wyjątkowego przewidywała ustawa konst. z 1947 (tzw. mała konstytucja). W PRL instytucja stanu wyjątkowego była początkowo wchłonięta przez instytucję stanu wojennego, wyodrębniła ją ustawa z 1983 o zmianie konstytucji lipcowej. Konstytucja RP także zawiera regulacje dotyczące stanu wyjątkowego; na podstawie upoważnienia konst. została wyd. ustawa z 2002 O stanie wyjątkowym (uchyliła ustawę z 1983), która określa zakres wprowadzanych ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w czasie obowiązywania stanu wyjątkowego; stan wyjątkowy może wprowadzić na części lub całym terytorium państwa Prezydent RP na wniosek Rady Ministrów, w razie zagrożenia konst. ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego; wprowadza się go na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni (przedłużony może być tylko raz, za zgodą sejmu i na czas nie dłuższy niż 60 dni); rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wyjątkowego prezydent przedstawia sejmowi w ciągu 48 godz. od jego podpisania.