sprzęg

sprzęg,

w kolejnictwie zespół elementów lub urządzeń do łączenia ze sobą pojazdów szynowych;

składa się z fragmentów związanych z ramami obu pojazdów łączonych za pośrednictwem elementów sprężystych. Rozróżnia się s.: śrubowe, orczykowe (stosowane gł. w kolejach wąskotorowych) i samoczynne; s. śrubowy (a także orczykowy) jest przystosowany wyłącznie do przenoszenia sił rozciągających, toteż musi współpracować ze zderzakami; łączenie wagonów wyposażonych w sprzęg śrubowy następuje przez założenie pałąka sprzęgu jednego wagonu na hak cięgłowy sąsiedniego i przykręcenie śruby dla zmniejszenia luzów; s. samoczynny (automatyczny) jest przystosowany do przenoszenia sił rozciągających i ściskających, dlatego nie wymaga stosowania zderzaków; s. tego rodzaju łączy pojazdy samoczynnie po ich zetknięciu, a rozłączany jest za pomocą dźwigni wystającej poza pudło wagonu; nie wymaga wchodzenia pracownika między wagony; s. samoczynny wynalazł 1873 Amerykanin E.H. Janney.