protruzja
geol. ciało lawowe w kształcie pionowej iglicy lub walca, powstałe w wyniku wypychania z krateru wulkanicznego, pod wpływem ciśnienia magmy, prawie zestalonej, lecz jeszcze plastycznej, kwaśnej lub obojętnej lawy;
[łac.],
protruzja
Encyklopedia PWN
p. przeważnie mają wys. od kilkudziesięciu do ok. 300 m (rzadko przekraczają 600 m), średnica p. walcowatych może dochodzić do kilkuset m, czas wznoszenia się wynosi zazwyczaj od kilku miesięcy do kilku lat, natomiast prędkość wznoszenia się — od ok. 1 do 15 m na dobę. P. mają budowę monolityczną lub składają się z zespołu odrębnych kolumn i iglic, o zróżnicowanych wymiarach, co jest efektem wielokrotnego i nierównomiernego wyciskania kolejnych porcji lawy oraz tworzenia się na ich obrzeżach brekcji; silnie rozwinięta szczelinowatość p., związana gł. z ciosem, sprzyja ich szybkiemu rozpadowi na gruz. Do znanych p. należała tzw. Igła Pelée (Martynika) o wys. 300 m i średnicy 150 m, wyciśnięta po katastrofalnej erupcji wulkanu 1902 i zniszczona podczas erupcji 1905.
Pojęcie „protruzja” jest także stosowane na określenie ciała magmowego, powstałego w wyniku tektonicznego wciśnięcia zestalonej lecz plast. jeszcze magmy w skały otaczające.
