proteomika

proteomika

[ang.],

biochem. gałąź nauki, z pogranicza biochemii białek i biologii molekularnej, zajmująca się badaniem proteomów, uważana także za gałąź genetyki, gdyż bada jakościowo i ilościowo ekspresję genu na poziomie działania białek w komórce w określonym czasie.

Proteomika obejmuje jednoczesną globalną analizę mieszanin tysięcy białek, zaczynając od zautomatyzowanego ich rozdziału, przez identyfikację i oznaczanie ilościowe, wyznaczanie ich struktury przestrzennej, lokalizacji, modyfikacje, aż po oddziaływania. Interpretacja zebranych danych za pomocą narzędzi bioinformatycznych prowadzi do rozumienia działania genomu na poziomie molekularnym w komórce, tkance lub organie. Jakościowe i ilościowe porównywanie proteomów w różnych warunkach (np. tlenowych i beztlenowych) pozwala na odkrywanie procesów biologicznych. W medycynie proteomika pozwala na poznanie molekularnego podłoża chorób. Charakterystyka różnicowania się systemów białkowych podczas procesów patologicznych prowadzi do wyszukania białek swoistych dla danej choroby, czyli na identyfikację biomarkerów, które mogą być zastosowane w diagnostyce i prognostyce chorób. Możliwość śledzenia odpowiedzi proteomu na lek zatrzymujący chorobę powoduje, że proteomika jest wykorzystywana w opracowywaniu nowych leków przeciwrakowych i psychiatrycznych oraz nowych szczepionek. Proteomika jest nowym wyzwaniem technol. i organizacyjnym dla świata nauk., jej rozwój wymaga koordynacji wysiłków na szczeblu międzynar.; w tym celu powołano np. międzynar. Organizację Proteomu Ludzkiego (ang. Human Proteome Organization, HPO). Termin „proteomika” odnosi się też do wysoko wydajnych technik, których celem jest charakterystyka działania dużych zespołów białek.