polichlorowane bifenyle

polichlorowane bifenyle, PCB,

związki org., chlorowe pochodne bifenylu, o wzorze ogólnym C₁₂H_{10 - n}Cl_n, gdzie n = 1–10 (zwykle 3 lub 8), od mono- do perchlorobifenyli — łącznie 209 izomerów;

otrzymywane przez chlorowanie bifenylu gazowym chlorem; mieszaniny p.b. są bezb. oleistymi cieczami, odznaczają się wyjątkowo korzystnymi właściwościami elektroizolacyjnymi (także w podwyższonej temperaturze), odpornością na kwasy i zasady, są niepalne, mieszają się z olejami, rozpuszczają żywice, nie działają korodująco na metale i wykazują zdolność zwilżania materiałów; p.b. były szeroko stosowane jako dielektryki w transformatorach i kondensatorach, jako płyny hydrauliczne, nośniki ciepła, ciecze chłodnicze, oleje smarne, rozpuszczalniki lakierów, farb i klejów, plastyfikatory i napełniacze gumy i tworzyw sztucznych oraz jako antypireny. P.b. ze względu na trwałość chem. nie ulegają degradacji w środowisku przyr. i w razie przedostania się doń w większym stężeniu (awarie techn.) mogą być przyczyną katastrof ekol.; w wielu krajach produkcja i stosowanie p.b. są ograniczane lub wręcz zabronione; zużyte p.b. oraz zawierające je produkty są zaliczane do odpadów niebezpiecznych. Unieszkodliwianie p.b. jest trudne; stosuje się spalanie w wysokiej temperaturze płomienia (np. w palniku plazmowym), rozkład metalicznym sodem (po uprzednim odwodnieniu) lub hydrogenolizę; spalanie w niskich temperaturach może prowadzić do powstawania toksycznych produktów, takich jak chlorowane dioksyny.