Piaget Jean

fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Piaget

[pjażẹ]

Jean , ur. 9 VIII 1896, Neuchâtel, zm. 17 IX 1980, Genewa,

szwajcarski filozof, psycholog i pedagog.

Urodził się 9 VIII 1896 w Neuchâtel. Twórca epistemologii genetycznej — interdyscyplinarnego kierunku badań, obejmującego zagadnienia rozwoju ludzkiego poznania.

Życie uczonego

Był najstarszym dzieckiem profesora literatury średniowiecznej; swoje badania naukowe rozpoczął od zainteresowań przyrodniczych. Już jako 10-letnie dziecko opublikował pierwszą rozprawę naukową, dotyczącą albinotycznych wróbli, które obserwował w otoczeniu swojego domu rodzinnego. W wieku 16 lat otrzymał rekomendację na stanowisko kuratora muzeum naturalnego w Genewie. Stanowiska jednak nie przyjął. Studiował nauki przyrodnicze na uniwersytecie w Neuchâtel. Studia ukończył 1917 doktoratem. Następnie podjął studia psychiatryczne w klinice w Zurichu pod kierownictwem E. Bleurela i C.G. Junga. Wkrótce studiował w szkole eksperymentalnej A. Bineta (pioniera badań nad inteligencją) w Paryżu. Tutaj wypróbował w badaniach nad dziećmi nowe typy testów na inteligencję. Uczestnictwo w tych badaniach uzmysłowiło Piagetowi problem rozwoju intelektualnego dzieci, który podjął w swoich następnych pracach.

Już w latach 30. zyskał ogólnoeuropejską sławę w dziedzinie rozwoju poznawczego, a w latach 60. stał się znany także w USA. Wiele badań nad rozwojem poznawczym dziecka przeprowadzał, obserwując trójkę własnych dzieci (Jacqueline, Lucienne and Laurent). Ostatni okres swojego życia (od 1955) spędził, prowadząc badania w Genewie, przerywane długimi, samotnymi pobytami w Alpach, gdzie opracowywał wyniki badań.

Był profesorem uniwersytetów w: Neuchâtel (1925–29), Genewie (1929–71), Lozannie (1938–51) i Paryżu (Sorbona, 1952–63); wieloletni dyrektor Instytutu Nauk Pedagogicznych w Genewie, organizator i od 1955 dyrektor Międzynarodowego Centrum Epistemologii Genetycznej tamże, którego był założycielem; członek Narodowej Akademii Nauk w Waszyngtonie. Był aktywnym działaczem UNESCO. W 1958 otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego.

Pozostawił wielu uczniów i następców rozwijających jego idee w tzw. nurcie postpiagetowskim i neopiagetowskim. Piaget zmarł 17 IX 1980 w Genewie.

Ważniejsze prace: Mowa i myślenie u dziecka (1923, wydanie polskie 1929, wznowienie 1992), Sąd i rozumowanie u dziecka (1924, wydanie polskie 1929), Jak dziecko wyobraża sobie świat (1926, wydanie polskie 1930, wznowienie 2006), Rozwój ocen moralnych dziecka (1932, wydanie polskie 1967), Narodziny inteligencji dziecka (1936, wydanie polskie 1966), La psychologie de l’intelligence (1947), Dokąd zmierza edukacja (1948, wydanie polskie 1977), Introduction à l’épistémologie génétique (1949–50), Psychologia dziecka (1950 wydanie polskie 1993), Od logiki dziecka do logiki młodzieży: rozprawa o kształtowaniu się formalnych struktur operacyjnych (1955, wraz z B. Inhelder, wydanie polskie 1970), Studia z psychologii dziecka (1964, wydanie polskie 1966), Mądrość i złudzenia filozofii (1965, wydanie polskie 1967), Biologia i poznanie (1967, wydanie polskie 1982), Strukturalizm (1968, wydanie polskie 1972), Psychologia i epistemologia (1971, wydanie polskie 1977), Równoważenie struktur poznawczych (1975, wydanie polskie 1981).

Koncepcja rozwoju intelektualnego Piageta

Koncepcja rozwoju poznawczego Piageta była jedną z najistotniejszych koncepcji psychologii XX w., która mimo wielu głosów krytycznych jest szeroko uznawana i akceptowana do dzisiaj. Piaget prowadził badania eksperymentalne w dziedzinie psychologii rozwojowej, głównie procesów poznawczych (głośne studia nad rozwojem inteligencji dziecka), jednocześnie — badania porównawczohistoryczne rozwoju nauk. Sformułował teorię rozwoju poznania, głoszącą, że istota tego procesu polega na jakościowych zmianach w obrębie struktur poznawczych (pojęć, systemów interpretacyjnych), za pomocą których ujmuje się rzeczywistość i które tworzą się w toku uzupełniających się procesów adaptacyjnych (asymilacji i akomodacji).

Piaget w rozwoju poznawczym dziecka wyróżnił 4 podstawowe fazy. Faza pierwsza to faza sensoryczno-motoryczna (od urodzenia do 2. roku życia). W ramach tej fazy myślenie dziecka jest ściśle związane z ruchami jego ciała. Dziecko w tym okresie nie jest w stanie uchwycić stałości przedmiotu i według Piageta jest przekonane, że przedmiot, który przestaje dostrzegać, przestaje także istnieć. Faza druga to faza przedoperacyjna (od 2. do 7. roku życia). W tej fazie dziecko dostrzega już i rozumie to, iż przedmioty, których nie dostrzega, nie przestają istnieć. Nie rozumie jednak samego pojęcia stałości. W znanym eksperymencie Piaget prezentował dzieciom naczynie wypełnione napojem. Następnie całość napoju z tego naczynia przelewał do naczynia o innym kształcie i innych wymiarach, w którym napój zajmował objętość o innej wysokości. Piaget pytał się dzieci, czy w obydwu naczyniach jest taka sama ilość napoju. Dzieci w tym okresie z reguły odpowiadały, niezgodnie z prawdą, że w obydwu naczyniach są różne ilości napoju. W następnej fazie, fazie operacji konkretnych, (od 7. do 11. roku życia) dziecko rozumie już pojęcia stałości i jest w stanie przeprowadzić wiele operacji intelektualnych. Nie jest jednak w stanie przeprowadzić ich w oderwaniu od konkretnych przedmiotów. Na pytanie: „Ania jest wyższa od Joasi, Joasia jest niższa od Marysi, kto jest najmniejszy?” dzieci odpowiedzą bezbłędnie, gdy mają do dyspozycji 3 lalki o imionach Ania, Joasia i Marysia. Nie są w stanie jednak rozwiązać tego problemu nie odwołując się do konkretnych przedmiotów, używając tylko własnej wyobraźni. W fazie ostatniej, operacji formalnych, dziecko jest już w stanie przeprowadzić wszystkie operacje intelektualne posługując się samym rozumem.