perskie ogrody

perskie ogrody,

najstarsze założenia ogrodowe sięgają czasów Achemenidów i Sasanidów;

opierały się na symetrii i podziale na 4 części zw. czahar bagh [‘cztery ogrody’] z sadzawką na skrzyżowaniu kanałów; były też znane ogrody położone tarasowo, z kaskadami. W okresie islamu ogrody miały odtwarzać „ogród rajski”, o którym wspomina Koran; ich założenia były kontynuacją czahar bagh. Inny, częsty układ o.p. to szeroka aleja obsadzona drzewami, z równoległymi węższymi alejami i basenem pośrodku; tafla wody najczęściej dochodziła do pałacu tak, by mogła się w niej odbijać fasada budowli; drzewa dobierano z uwagi na rzucany przez nie cień — platany, sykomory oraz cyprysy, drzewa owocowe i migdałowce; trawniki i rabaty wysadzano kwiatami; ogrody zwykle otaczano wysokim murem. Najbardziej znane są ogrody z czasów panowania Safawidów i Kadżarów; hist. część stolicy Safawidów, Isfahan, ma układ szerokiej i długiej alei Czahar Bagh-e Abbasi, a po obu jej stronach ciągną się ogrody typu czahar bagh; najpiękniejszy ogród w Isfahanie otacza pałac Czehel Sotun [‘czterdzieści kolumn’] oraz pałacyk Haszt Beheszt [‘osiem rajów’]. Z okresu kadżarskiego najbardziej znane są ogrody w Kaszanie — Bagh-e Fin z licznymi sadzawkami połączonymi kanałami; w Szirazie — Bagh-e Eram [‘rajski ogród’], Bagh-e Golszan [‘ogród różany’], zw. też Afifabad; bardzo ciekawe założenie ma ogród Szah Goli [‘królewska róża’] z pawilonem usytuowanym pośrodku sztucznego jeziora, połączonym groblą z częścią ogrodu położonego tarasowato.

Tadeusz Majda