patrocinium

patrocinium

[łac., ‘patronowanie’],

w starożytnym Rzymie pierwotnie sprawowanie funkcji patrona, głównie w sądzie;

w późnym cesarstwie — określenie sposobów niedotrzymywania zobowiązań wobec państwa (podatki, pobór rekruta), przez dzierżawców i drobnych właścicieli za pomocą szukania protekcji wysoko postawionych osób; formą patrocinium była korupcja władzy; inną stanowiło szukanie protekcji u lokalnych magnatów. Patrocinium w IV w. n.e. zaczęło przybierać postać stałej zależności, często wzmacnianej umowami między stronami, w wyniku których ziemia drobnych właścicieli stawała się własnością patronów. Państwo dla ochrony swych dochodów usiłowało zwalczać patrocinium, jednak bez rezultatów, zwłaszcza na Zachodzie, gdzie potęga wielkich właścicieli skutecznie krępowała działalność funkcjonariuszy państwowych i gdzie patrocinium stało się jednym z głównych źródeł kolonatu. Na Wschodzie w V i VI w. państwo często uznawało prawa patronów, pod warunkiem uiszczenia przez nich zobowiązań osób, które uzyskały patrocinium.